Topçu, vefatının 50. yılında memleketi Erzurum’da yâd ediliyor

Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün desteği, Erzurum Valiliği, Erzincan Valiliği, Erzurum Büyükşehir Belediyesi, Atatürk Üniversitesi, TÜRKSOY ve TYB Erzurum Şubesinin iş birliğiyle düzenlenen “Vefatının 50. Yılında Nurettin Topçu Uluslararası Bilgi Şöleni” Kosova, Özbekistan, Kazakistan, Bosna Hersek ve Kırgızistan'dan gelen akademisyenlerin de katılımıyla Erzurum’da başladı.

Atatürk Üniversitesi Kültür Merkezi’ndeki program saygı duruşunda bulunulması ve İstiklâl Marşı'nın okunmasıyla başladı.

Daha sonra Atatürk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Hacımüftüoğlu programın açılışında yaptığı konuşmada; “Bu bilgi şöleninde, Topçu’nun düşünce mirası farklı boyutlarıyla ele alınacak; değerli akademisyenlerimizin tebliğlerinin yanı sıra, üniversitemiz tarafından özenle hazırlanan özel bir belgesel gösterimi de gerçekleştirilecektir. Bu belgeselde, Nurettin Topçu’nun hayatından kesitler, fikir dünyasından örnekler ve yapay zekâ teknolojisiyle hareketlendirilmiş görseller yer alacak; böylelikle geçmişle bugünü, fikirle sanatı bir araya getiren özgün bir anlatım sunulacaktır. Prof. Dr. İsmail Kara’nın da belirttiği gibi, “Onun Erzurumlu bir baba ve Eğinli bir annenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş olması; şahsiyeti, duruşu ve hayata bakışı bakımından derin bir anlam taşır. Onurlu, tavizsiz, yılmaz, mütehammil kişiliği Erzurumlu yanından; mahviyetkârlığı, sadeliği ve sessizliği ise Eğinli tarafındandır.” Bu nedenle, Topçu’nun şahsiyetinin mayası olan Erzurum’da başlayıp, Erzincan Eğin’de tamamlanacak olan bu uluslararası bilgi şöleni, onun aziz hatırası önünde bir vefa borcudur. Nurettin Topçu’nun dediği gibi: “İradenin olmadığı yerde ahlâk, ahlâkın olmadığı yerde insan yoktur.” Bizlere düşen görev, onun bıraktığı düşünce mirasını yalnızca anmakla kalmayıp, onu anlamak, yaşatmak ve çağımıza taşımaktır.” dedi.

Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Sekmen yaptığı konuşmada Türk düşünce hayatının önemli isimlerinden Nurettin Topçu’nun ahlak, insan ve toplum anlayışına değindi. Başkan Sekmen, Topçu’nun fikirlerinin günümüz insanına hâlâ ışık tuttuğunu belirterek, “Nurettin Topçu, yalnızca bir düşünür değil; aynı zamanda insanın ruhuna, toplumun vicdanına hitap eden bir ahlak rehberidir. Onun düşünce dünyasında insan, hakikatin ve sorumluluğun merkezindedir. Bu anlayış, bugün de bizlere doğruyu, güzeli ve iyiyi hatırlatıyor,” ifadelerini kullandı.

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Rektörü ve Türkiye Yazarlar Birliği Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan da yaptığı konuşmada şu ifadelere yer verdi:

“Bugün bu topraklarda yalnızca bir düşünürü değil, bir düşünme biçimini, bir felsefe okulunu yeniden hatırlıyoruz. Çünkü Nurettin Topçu yalnızca bir fikir adamı değil; felsefeyi bir ahlâk daveti, bir irade terbiyesi ve bir maarif mücadelesi olarak yaşamış bir ruhtur. Onun için düşünmek, varoluşu anlamak değil; varoluşu inşa etmekti. Topçu, “İsyan Ahlâkı”nda bize öğretti ki hakikat, konforun değil, kıyamın çocuğudur. Bu isyan ne şiddete ne inkâra yöneliktir; o, vicdanın, iradenin ve aşkın kıyamıdır. Felsefe, onun anlayışında pasif bir bilgi değil, aktif bir harekettir. İşte o yüzden Topçu’nun felsefesi, Maurice Blondel’in “Aksiyon” felsefesinden aldığı ilhamla, İslâm’ın tevhid merkezli bir irade anlayışıyla birleşmiştir. O, felsefeyi insanın kendi iç derinliğinde başlatır, toplumun ahlâkında tamamlar. “İsyan”, hakikatin hatırına düzeni sarsmak, adaletin uğruna menfaati terk etmektir.

Bugün Topçu’nun Türkiye’nin Maarif Davası ve Yarınki Türkiye eserlerini yeniden okumak, belki de en büyük vazifemizdir. Çünkü orada bize sadece bir eğitim politikası değil, bir medeniyet pedagojisi sunar.

Topçu’ya göre maarif, “bilgi yüklemek” değil, “irade inşa etmektir.” O, öğretmeni bir muallim olarak görür; yani yalnız bilgi aktaran değil, ruhu şekillendiren, vicdanı uyandıran bir rehber olarak.

O, maarifi devlete değil, millete; okulu sınıfa değil, hayata ait görür. “Eğitim,” der, “bir ruha vatan kazandırmaktır.” Bu nedenle onun felsefe okulu, bir binadan ibaret değildir; her ahlaklı insan, her muallim, her öğrenci onun okulunun bir halkasıdır. Bugün burada “Nurettin Topçu, Felsefe Okulu ve Eğitim” başlığı altında toplanmamızın anlamı, bir akademik konuyu değil, bir ahlâkî inkılâbı konuşmaktır. Topçu’nun felsefe okulu, Aristoteles’in Lykeion’undan, Farabi’nin Medinetü’l-Fazıla’sından, Gazali’nin Tehâfüt’ünden izler taşır; fakat hepsini Anadolu toprağına eker. Onun talebeleri, bilgiyle donanmış değil, irade ile yoğrulmuş insanlardır. Çünkü şahsiyet inşa etmeden medeniyet inşa edilemez.”

Açılış töreninde, Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi ve Türkiye Yazarlar Birliği işbirliğiyle hazırlanan, yönetmenliğini Prof. Dr. Yusuf Yurdigül'ün yaptığı "Fikirde İsyan, Hayatta Ahlak: Nurettin Topçu'nun İzinde" adlı belgesel de gösterildi. Belgesel, Topçu'nun hayatından kesitler ve fikriyatının oluşum süreçlerini çarpıcı bir dille ele alarak katılımcılardan büyük alkış aldı.

Törene, Vali Yardımcısı Ahmet Özdemir, YÖK Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Karaman, Yakutiye Belediye Başkanı Mahmut Uçar, İl Emniyet Müdürü Onur Karaburun, İl Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Yer, çok sayıda akademisyen, yazar, öğrenci ve davetli katıldı

Öğrencilerin, akademisyenlerin ve Erzurumluların büyük ilgi gösterdikleri bilgi şölenin iki günü Erzurum’da üçüncü gün ise atılımcılar, Erzincan'ın Kemaliye ilçesine geçerek "Nurettin Topçu, Felsefe Okulu ve Eğitim" başlıklı yuvarlak masa oturumuyla programı tamamlayacak.

Açılış konuşmalarından sonra başlayan panelde, Topçu’nun hayatı, eserleri, Anadolu irfanı, eğitim ve sosyolojiye dair yaklaşımları, ahlak anlayışı, isyan felsefesi, düşünce dünyası, bugüne kadar devam etkisine dair başlıklar altında panel oturumları başladı.