27 Kasım 2023 günü Bakü’de başlayan ve iki gün sürecek sempozyumun açılış dersini Mehmed Âkif Ersoy Araştırmaları Merkezi Başkanı D. Mehmet Doğan verdi.
Doğan yaptığı konuşmada, “Mehmed Âkif’i Buhara’dan sonra Bakü’de anmak, esasen çeşitli sebeplerle silinmiş olan asırlık hafızayı tazeleme teşebbüsüdür. Mehmed Âkif’in Safahat isimli şiir külliyatında Buhara birçok yerde zikredilen bir isimdir. Ve biz Mehmed Âkif’i Buhara’da 150. yaşında yâd ettik. Âkif’in babası buradan binlerce kilometre batıda, Kosova’dan. Annesi Emine Şerif’e Hanım, ise binlerce kilometre doğuda Buhara’dan Türkiye’ye göçüp Tokat vilayetine yerleşmiş bir aileden. Mehmet Âkif hayatı boyunca bu geniş coğrafyaların ıztırabını çekmiştir.Daha önce büyük Âkif’i baba yurdu Kosova’da İpek’de çeşitli vesilelerle anmıştık. Böylece batıdan doğuya 4 bin kilometrelik bir yol katederek Buhara’da büyük şairimize vefamızı gösterdik. Şimdi Bakü’deyiz. Onun Azerbaycan ilgisi, Azerbaycanlı şair ve yazarlarla genişlemiştir. Burada, Azerbaycan milli marşının şairi şehid Ahmed Cevad’ı hatırlamamız gerekiyor. O Türkiye ile Azerbaycan’ı tek hisiyatta birleştiren “Çırpınırdın Karadeniz” şiirini yazmıştır. Azerbaycan’ın milli marşı İstiklal Marşından neredeyse 1 yıl önce yazılmıştır. Mehmed Âkif bu marşı o yılların şartlarında okuyabilmiş miydi? Bunu bilmiyoruz. Fakat Ahmed Cevad’ın eseriyle Âkif’in marşının ruh beraberliği şüphesizdir.” dedi.
Bir asır önce Türkiye-Azerbaycan-Türkistan edebî ilişkilerinin bugünle kıyaslanamayacak kadar ileri seviyede olduğunu belirten Doğan sözlerini şöyle sürdürdü:
“Devrin şair ve yazarları karşılıklı olarak birbirini tanıyor ve birbirlerinin eserlerini okuyordu. Araya Sovyet rejimi girdi. Türkler-Türkiler onlar için büyük bir korku kaynağı idi. Bu yüzden Azerbaycan’ın Türkiye’den haberdar olmaması için elifba değişikliği başta olmak üzere her yola başvurdular. Türkiye’nin müsbet imajını sarsacak, kendi ideolojik dairelerinden şair ve yazarlardan başka şahsiyetlerin tanınmamasını sağladılar. Aradan otuz küsur yıl geçti. Durum pek değişmiş sayılmaz. Türkiye’de bütün Türk cumhuriyetlerinden çok sayıda şair ve yazarın eserleri yayınlandı. Bunların ilgi görenleri, defalarca basılanları oldu. Buna karşılık Türkiye’den bu coğrafyalarda eseri yayınlanan yazar parmakla sayılacak kadar azdır. Türkiye’nin en büyük şairlerinden, fikir ve mücadele adamı Mehmed Âkif’in şiir külliyatı, ancak çok yakın zamanda sadece Özbek dilinde yayınlanabildi. Bunun için büyük emek sarfeden Miraziz Azam’ı burada şükranla anıyorum. Eğer biz birbirimizi tanıma ve değer verme hususunda gereken iradeyi göstermezsek, bizi tanımaları konusunda başkalarından himmet beklemeye devam ederiz. Buhara’da ve Bakü’de icra edilen 150. yaşında Mehmed Âkif Bilgi Şölenleri bu itibarla güzel bir başlangıç olarak görülmeli. İnşallah arkası gelir ve kardeşler arasında edebi köprüler kurulur, yollar ve hatta otoyollar açılır!”
TYB Genel Başkanı, ASBÜ Rektörü Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan da programın açılışında yaptığı konuşmada, “Türk dünyasından bir çok önemli ismin Mehmet Akif’ten etkilendiğini biliyoruz. Özellikle “Çırpınırdı Karadeniz” şiirinin şairi Ahmet Cevat kendini “hem Kur’an hem Tran şairi” olarak ifade ediyordu ve en önemli şair olarak da, fikir insanı olarak da Mehmet Akif’i görüyordu. Türkiye açısından da Mehmet Akif birçok düşünürümüzün, şairimizin fikir ve şiir kaynağı olmuştur. Nureddin Topçu, Necip Fazıl, Sezai Karakoç’u bu anlamda ana biliriz. Nureddin Topçu bizim, 20. yüzyılın en önemli filozofu, Mehmet Akif’i şöyle tanımlıyordu: “Türk’ün Müslümanlıktan, milliyetçiliğimizin İslam’dan ayrılmayacağını bize öğreten Mehmet Akif oldu” diyordu. Dolayısıyla Mehmet Akif Ersoy sadece bir duyguyu, bir düşünceyi aktarmak için şiir yazmış biri değildir. Sadece gördüğü, gözlemlediği şeyleri dile getirmek için, fikirler serdetmiş, Safahat’ı yazmış birisi de değildir. Mehmet Akif bir dert ve dava insanıdır.” dedi.
Arıcan konuşmasında şunları ifade etti:
“Özellikle modern Dünya’nın daha insanca kurulması için fikirler ortaya koymuş biriydi. Mehmet Akif’in Batı’yı şöyle eleştiriyor:
Garb’ın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar;
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir îmânı boğar,
"Medeniyet!" dediğin tek dişi kalmış canavar?
Mehmet Akif münevver bir insan, model bir insan, Mehmet Akif iyi bir filozoftu. Bahtiyar Vahabzade, “gençlerimizin, bizim, hepimizin Mehmet Akif Ersoy’u çok iyi anlaması lazım” demişti. Mehmet Akif Ersoy’u doğumunun 150. yılında, Türk illerinde daha iyi anlaşılması, bilimin, teknolojinin, yapay zekaların, robotik gelişmelerin bizi bu kadar kuşattığı dönemlerde daha insanca, daha medeni bir Dünya kurulması için bizim fikir merkezimiz olması için biz Mehmet Akif Ersoy’u anlatıyoruz, konuşuyoruz. Akif’i en iyi şekilde anmak, anlamak ve anlatmak için bu çabada destek olan, emeği olan herkese minnettarlığımızı sunuyoruz. Akif’çe bir hayat yaşamak, Akif’çe bir anlayış ve düşünce geliştirmek umuduyla hepinizi hürmetle, muhabbetle selamlıyorum.”
Programın açılışında, TİKA Koordinatörü Fatih Yılmaz, TÜRKSOY Genel Sekreterliği adına Dr. Cavid Mövsümlü, Hazar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Irada Halilova, Azerbaycan Milletvekili Fazıl Mustafa, Hazar Üniversitesi Kurucu Rektörü-Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Hamlet İsahanlı da konuştu.
TC. Kültür Bakanlığı, ASBÜ, Özbekistan Medeniyet Nazırlığı, TİKA, Buhara Devlet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Mehmet Akif İnan Vakfı, Burdur Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi, İçişleri Bakanlığı - Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi, Yunus Emre Enstitüsü, ADAM Vakfı iş birliği ile düzenlenecek bilgi şölenlerinde; Âkif üzerine eserleri bulunan, Türkiye ve Türk dünyasından yazar, şair ve akademisyenlerden oluşan konuşmacılar iki gün boyunca; Âkif’in hayatı, eserleri, Türk dünyasına dair düşünceleri ve günümüze kadar devam eden etkilerini konuşacaklar.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.