Mustafa Uçurum: Temmuz 2023 Dergilerine Genel Bir Bakış-1

Türk Edebiyatı dergisi, 597. sayısı ile karşımızda. Dergiden yapacağım ilk paylaşım Hakan Soydaş’ın yazısından olacak.  Fransız Edebiyatı’nın modern edebiyatımız üzerindeki etkisi aşikârdır. Bu etki sadece edebiyatla kalmaz, sosyal yaşantıda da Fransız etkisi her kesimde kendini hissettirir. Edebiyatımızdaki ilk roman örneklerinde bu etkiler ağır bir ironi ve hicivle işlenir. Soydaş da yazısında; Fransız edebiyatındaki modern hikâye sanatını ve edebiyatımızdaki etkilerini ele almış. 

“Modern Fransız hikâye sanatı, Orta Çağ’a kadar uzanan bir edebî geleneğe dayanmaktadır. Orta Çağ’a özgü, tahkiyeye dayalı edebî türler, hikâyeye giden yolda ilk adımlardır. Fakat burada dikkatlerden kaçırılmaması gereken konu bu çağda, hikâye kavramını karşılayacak olan “nouvelle” kavramının henüz terminolojik bir değer kazanmamış olmasıdır. Hikâyeye karşılık gelecek anlamıyla “nouvelle” kelimesi İtalyan edebiyatından iktibas edilmiştir. Değiştirmek ve yenilemek anlamına gelen “noveler” fiili aynı zamanda bir yeniliği aktarma, anlatma anlamına da gelmektedir. “Noveler” ile aynı kökten gelen “nouvelle”in de Decameron’un etkisiyle edebî bir tür olarak kabul görmesi bu etimolojik ve semiyotik zemine yaslanır.”

“Ahmet Rasim, Alaybeyizade Hasan Naci, Ali Muzaffer, Halil Edib, Halit Ziya Uşaklıgil, Hasan Remzi, Hüseyin Cahit Yalçın, Mehmet Celal, Mehmet Vecihi, Manastırlı Mehmet Rifat, Mustafa Reşit, Nabizade Nazım, Recaizade Mahmut Ekrem, Süleyman Tevfik, Süleyman Vehbi ve Tevfik Lahim gibi yazarların hikâyelerinde Fransız edebiyatından gelen kimi motiflerden ve dikkatlerden yararlanılmıştır. Kimi eserlerin tematik çerçevesi ise Fransızca hikâyelerle önemli ölçüde benzerlik arz eder. Halit Ziya Uşaklıgil’in “Kırık Oyuncak”ı Jules Clarétie’nin “Boom Boom”uyla, “Kambur”u Maupassant’ın “Dilenci”siyle ve “Ölümden Sonra”sı ise Emile Zola’nın “Canlı Cenaze” isimli eserleri ile aynı çerçeveye sahiptir. Mustafa Reşit’in “Son Salon”, Ahmet Rasim’in “Belki Ben Aldanıyorum” hikâyeleri François Coppée’nin “Arslan Pençesi” hikâyesiyle benzer bir yakınlık kurar. Yine Tevfik Lahim’in “Tuhaf Bir İzdivaç”ı Jean Richepin’in Rahibe yahud Fedakâr Kızcağız’ıyla, Ali Muzaffer’in “Afv”ı da François Coppée’nin “Şefkat-i Pederâne” hikâyesiyle ortak bir çerçeveye sahiptir.”

Sezai Karakoç’un Hatıraları Arasında

Sezai Karakoç’un hatıralarına onun ölümünden sonra derli toplu şekilde ulaşabildik. İki cilt halinde çıkan hatıralar bir edebiyat adamı ve düşünürün yaşadığı döneme dair tuttuğu aynayı gösteriyor bize. Mehmet Erdoğan, Hatıralar üzerine yazmış.

“Sezai Karakoç tarzı hatıra yazmak çok zordur. Bu, insanın önce kendine ve hafızasına karşı dürüst olmasını gerektirir. Sonra, insanın gerçeklerle her durumda yüzleşme gücüne sahip olması gerekir. Bu sebeple ancak onun gibi samimi bir kişiliğe ve sade bir hayata sahip olanların yapabileceği bir iştir bu. Modernleşme dönemi edebiyat ve düşünce dünyamızda bu özellikte ikinci bir hatıra yazarımız yoktur. Olamaz çünkü hesap kitap yapmayan, sözleriyle yaptıkları bu denli uyumlu olan, hayatını beklentiler üzerine kurgulamayan, davası olan ve sadece onun için mücadele eden ikinci bir kişi bulmak gerçekten zordur. Bizce bu olsa olsa Mehmet Âkif olabilir fakat başka hatıraların bıraktığı izlenime göre onun mizacı daha ketum olduğundan bazı şeyleri o da istese anlatamayabilirdi diye düşünüyoruz. Necip Fazıl’ın hatıralarını bu tarza dâhil edemiyoruz zira onun inişleri çıkışları, çelişkileri ve fevrîlikleri hatıralarının nesnelliğini zora sokuyor.”

Günümüz Türk Şiiri Soruşturması

Dergide Günümüz Türk Şiiri soruşturması kapsamında şairler; “Türk şiirinin istikametini nasıl görüyorsunuz, bu istikamet dahlinde şiirinizin menzilinde ne bulunuyor?” sorusuna cevap veriyorlar. Birkaç örneği buraya alıyorum.

Devamı: https://www.mustafaucurum.com/temmuz-2023-dergilerine-genel-bir-bakis-1/