Namık Açıkgöz'den: Edebiyat Düşmanı Film: Hababam Sınıfı

Kastamonulu (Ilgaz da Kastamonulu’dur.) Şaban-ı Veli hazretlerinin adını, romandaki en aptal tipe vererek, üç ayların ikincisi olan bir ismi, aptallığın sembolü haline getirmekten başka klasik Türk edebiyatını da değersizleştirme gayreti görülür romanda ve filmlerde. 

Bugün, lisede ve üniversitelerde edebiyat okuyan bir öğrencinin aruz ritmini kavrayamamasının başında, Hababam Sınıfı’nda sergilenen tutum yatmaktadır. Özellikle 1974 yılında filme alınmasından sonra filmde, aruzla ilgili olarak sarf edilen sözler, ne yazık ki, kamuoyunda daha etkili olmuş ve aruzun “tüfilün” vezni olarak alaycı bir ifadeyle anılır olmasına yol açmıştır.

“Tiz-reftâr olanın pâyine dâmen dolaşır” (Hızlı gidenin ayağına eteği dolaşır) gibi hikmetli bir mısra mizah uğruna “Teyzesi defterdar olanın...” gibi bir alaycı dönüştürmeye kurban edilmiştir. Tabii, sadece mısra kurban edilmemiş; arada, hikmet de kaynayıp gitmiştir. 

Ya o edebiyat öğretmeninin düşürüldüğü haller!... Zavallı, komik, âciz bir şekilde çizilen edebiyat öğretmeni, gençlerin gözünde “olumsuz rol model” şekline dönüşünce, garibim edebiyat öğretmenleri ne hâle gelmiştir kim bilir!?...

Gerek çizilen edebiyat öğretmeni tipi ve gerekse klasik edebiyata karşı sergilenen alaycı tavır, gençleri “mazi ile alay” çizgisine çekip onları değersizleştirmiştir. Değer kaybına uğramış nesillerden ne beklenebilirdi ki!...

Hababam Sınıfı’nda sarakaya alınan edebiyat dersi ve aruz vezni, 2001 yılının son aylarında başka bir faciaya dönüştü. Zamanın Millî Eğitim Bakanı, “Liselerden failatün failün kaldırılıyor” diye yorumlanan bir laf sarf etti. Şiirdeki ritmden hiç anlamadığı görülen bakan, elbette tükürdüğünü yalamak mecburiyetinde kaldı.

Kısaca söylemek gerekirse, Hababam Sınıfı filmleri, özellikle ilki, bazı toplumsal değerlere saldırmanın yanında, en çok edebiyat derslerini dejenere etmiştir. Yani cumhuriyet devrinde, edebiyat dersleri, en büyük darbeyi bir edebiyat eserinden almıştır.

31.03.2012 Yeni Akit