Nazif Gürdoğan'dan: Şehir hayatın sahnesidir

*

Medeniyetlerin temellerini oluşturan değerler, toplumların ekonomik yapılarına ve kültürel dokularına yansırlar. Çarşılar, çeşmeler, mabetler, dergahlar, kamu yapıları ve konutlar, medeniyetlerin ruhlarının şehirlerde bedenlere dönüşmeleridir. Metafizik dünyaya kapalı olan medeniyetlerin, fizik dünyalarının çok boyutlu olmaları mümkün değildir. Şehirler medeniyetlerin, mimari değer taşıyan yapılar da şehirlerin evrensel dilleridir.

*

Tarih boyunca Müslümanların kurdukları şehirlerin değişmez örneği, Peygamber Şehri Medine olmuştur. Medine'nin merkezinde üç ana kurum vardır: Cami, okul ve çarşı. Şehirlerin hayat dairesini, bu üç ana kurum oluşturur. Bu kurumlardan biri aksarsa, şehirlerdeki hayat can damarlarını yitirir. Şehirleri çarşıları, çarşıyalır kültürleri ayakta tutarlar. Kültürleri de eğitim kurumları zenginleştirerek, yeni boyutlar kazandırırlar.

*

Büyük şehirler, Yirminci Yüzyıl'da bütün dünyada ortaya çıkan, ekonomik, siyasal ve kültürel hayatta, köklü dönüşümlere yol açan, en önemli gelişmelerden biridir. Türkiye'de nüfusun çoğunluğu şehirlerde yaşamaktadır. Bütün dünyada büyük şehirler, ekonomik gelişmenin en önemli göstergesidirler. Londra'sız İngiltere düşünülemediği gibi, İstanbul'suz Türkiye de düşünülemez.

*

İbn Haldun, şehirleri ekonomik büyümenin sürükleyici gücü olarak görür. Şehirlerde yoksulluk gibi, zenginlik de fırsat ve tehdit kaynağıdır.

*

Şehirler gerçek üretimi artırmaktan daha çok gösteriş tüketimini artırmaya öncülük yaparlarsa, bütün insanlığın geleceğini tehdit ederler.

*

Erdemli şehir, tüketimi değil, üretimi özendiren şehirdir. Şehirde yaşamak bir takım oyunudur.