Bütün mevcudat halkullah. Hepsi insanın eşref-i mahlukatın emrinde ve hizmetinde. Doğu da batı da Allah’ın. Yüzyıllardır doğudan batıdan kuzeyden, güneyden âlimler ve mütefekkirler çıkmış. Resullerden, nebilerden haberdar olup, onlara tabi olanlar daha az yanılmış veya hiç yanılmamış. Haberdar olmayanlar daha çok yanılmış ve hayatları çok muzdarip geçmiş.
Merhum mütefekkir Ekrem Tahir (1957 – 2023) Babil’deki Türkiye adlı eserinin sonuna “Lügatçe veya Elif Ba’nın Heceleri” başlıklı 185 sayfalık bir ansiklopedik lügat eklemiş. Ama yer yer Cemil Meriç’i andıran üslubuyla ne yazsa okunabilecek zat-ı şeriflerden. Özellikle dinimiz, dilimiz, tarihimiz, edebiyatımız hülasa ilm-ü irfanımız hususunda çok titiz. “Mabede bezirgân sokmayanlardan”. Cemil Meriç’in, Nurettin Topçu’nun, Mehmet Niyazi’nin, D. Mehmet Doğan’ın hâldaşı, yoldaşı desek yanlış olmaz intibaına sahip oluyoruz eserlerini okurken.
Günümüzde teknoloji olduğu kadar içtimai ilimlere de merak saranlar çoğalıyor. Özellikle genç kızlar sosyoloji, psikoloji, felsefe, edebiyat ve ilahiyat sahalarında da yüksek lisans ve doktora yapma arzusuna sahipler. Bunlara zirveleri tanıma, dil zevki, tefekkür zevki, mânâ tadı tatmada yardımcı olmak icap ediyor. Hz. Mevlânâ “mânânın tadı ve kokusu vardır”, “İslam bulanmadan ve donmadan akmaktır” buyuruyor. Tarih boyunca bütün ilim ve irfan ehli kadim mânânın, idrak şerh ve izahına emek bezletmiş.
Biz de Ekrem Tahir’in lügatçesinden bazı seçmeler yaparak meraklı ve alakalı olanları haberdâr etmek istedik. Kendimiz de birçok mühim zâtı ve hususatı geç farkettiğimizden böyle bir ihtiyaç olduğu kanaatine vardık. İktibas ettiğimiz metinleri, diğer eserlerle birlikte mütalaa edecek olanların çok şey anlayacaklarını düşünüyoruz. Bir kere üslup ve ifade ihtişamı ve dilimizin zenginliğini fark ediş büyük bir kazanç olacaktır. Çoğu maddeyi aynen koyacak ihtiyaç halinde kısa notlarla açıklama yapacağız.
Ahmed Cevdet Paşa (1822-1895): Cihanşümul bir zeka… Tarihçi, sosyolog, hukukçu, dilci, yazar ve devlet adamı… Babası, Lofça idare meclisi azâsından Hacı Süleyman Ağadır. Ahmed Cevdet Paşa ilk tahsilini memleketinde yapmış, sonra yüksek tahsil için 1939’da İstanbul’a gelmiştir. Burada bilhassa Fatih Başkurşunlu Medresesi’nde okumuştur. Burada dönemin tanınmış âlimlerinden riyaziye, Arab ve Fars dili ve edebiyatı dersleri almıştır. Bilhassa Üstat; tarih, hukuk ve dil ilmine merak salmış ve bu ilimlerde devrin en büyük âlimi olmuştur. Murad Molla ve Mehmed Murad Efendi’den mesnevi okumuş, tasavvuf kültürünü zenginleştirmiştir. Devletin bir sürü değişik kademelerinde vazife yapan ve müderrislik de yapmış olan A. Cevdet Paşa, kelimenin tam anlamıyla Osmanlı ilminin gerçek güneşlerindendir. Kral Midas’tan bile daha esrarlı olan Paşa; dokunduğu, yani işlediği her şeye bir altın parlaklığı vermiştir. O, sadece Tarih-i Cevdet, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye ve Belâgat-ı Osmaniyye’siyle değil, bütün eserleriyle dehanın gerçek ihtişamıdır. Her millet sadece bir tarihçisiyle övünebilir ama bizde bir değil, bir sürü usta tarihçi var. Bilhassa bir Kemalpaşazâde ve Ahmed Cevdet Paşa’nın nesri, dehası ve üslubuyla Batı’da kimse boy ölçüşemez! Bu geniş kanatlı, detaylı, uzun soluklu, kılı kırka yaran, canlı, çarpıcı nesirleri, ifade edilemeyeni ifade edebilen, bu hincahınç nüansın renkleri ve derinlikleri, bu milletin nasıl bir nefis nesre sahip olduğunun ispatıdır. Önce Paşa’nın 12 ciltlik Tarih’ini “sadeleştirme” budalalığına düşmeden, orijinal dili ile Latin harflerine, ihatalı bir lügatçe ekiyle çıkarmalıyız. Bunu Türk Tarih Kurumu’ndan istemek safdillik olur. Elli senedir, 10 ciltlik bir Kemalpaşazâde Tarihi’ni tamamlayamadılar. Ki bu Latince harflere çevrilmiş bir eser de değil… Milli Piyango ve lüzumsuz işler basmaktan, Kemalpaşazâde Tarihi’ne piyango vurmuyor!
Devamı: https://www.sadeimge.com/2024/02/21/ekrem-tahirin-lugatcesi-orhan-alimoglu/
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.