Taha Kılınç: Ulupamir Kırgızları

Bu hafta içi Van-Bitlis-Siirt havalisinde yoğun tempolu bir seyahatteydim. 2007-2008 kışında askerliğimi Bitlis’te yaptığım için, hem hatıralarımı tazelemiş oldum hem de Tatvan’da doktorluk vazifesine devam eden Talha Karadoğan kardeşime verdiğim ziyaret sözümü tuttum. Van Kalesi’nde başlayıp Tatvan ve Bitlis’e uzanan, ardından Siirt ve Tillo’dan Saîd Nursî’nin doğum yeri olan Nurs köyüne doğru devam eden, nihayet Doğubayazıt’taki İshak Paşa Sarayı’nda son bulan gezimizin benim için en heyecan verici ayaklarından biri, Van’ın Erciş ilçesine bağlı Ulupamir köyüydü.

Ulupamir, etrafındaki yerleşim birimlerinin hiçbirine benzemiyor. Zira burada yaşayan nüfusun tamamı Kırgız Türkü. Muhteşem bir tabiatın eşlik ettiği kıvrım kıvrım yolları kat ederek ulaştığımız Ulupamir, daha ilk adımdan itibaren farklı atmosferiyle insanı kendisine çekiyor.

Yüzyılların ötesinden taşıyıp getirdikleri kültür ve geleneklerini hâlâ canlı biçimde yaşayan ve yaşatan Kırgızların, Van’ın bir köyüne gelip yerleşmelerinin hikâyesi ta 1916 yılına dayanıyor. Büyük zorluklarla ve zaman zaman acılarla dolu olan bu serüvenin ana duraklarını şöyle özetlemek mümkün:

Birinci Dünya Savaşı patlak verince, Çarlık Rusyası, savaşın çok çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak için Orta Asya’daki Müslüman halkların yaşadığı bölgelere yönelmiş. Yaşı tutanları zorla askere alan Rus yönetimi, Müslümanların elinde ne varsa hepsini gasp etmeye kalkışmış. Maruz kaldıkları baskıyı sindiremeyen Kırgızlar, 1916’da kapsamlı bir isyan başlatmışlar. Tarihe “Ürkün Olayı” nâmıyla geçen bu sürecin sonunda, binlerce Kırgız öldürülmüş, binlercesi de vatanlarından sürgün edilmiş. Sürgünlerden bir kısmı, Afganistan’ın kuzeydoğusundaki 4,500 rakımlı Pamir Yaylası’na gönderilmiş. Rusların amacı, Kırgızların burada aşırı soğuktan ölüp gitmesiymiş. Yine de, kayıplara rağmen, Kırgızlar direnmeyi ve iklime uyum sağlamayı başarmış.

Devamı: https://www.yenisafak.com/yazarlar/taha-kilinc/ulupamir-kirgizlari-2063550