Yapıcı-Kurucu Düşünceye İhtiyacımız Var

Türkiye Yazarlar Birliği(TYB) Ankara Şubesi tarafından geleneksel hale gelen “Bir Kitap Bir Yazar” programının konuğu İslâmcılık alanında yazdığı eserlerle dikkat çeken yazar Ercan Yıldırım oldu. Yazar Yıldırım, Ekim 2023 tarihinde okuyucularla buluşan “Türkiye’nin İslâmcı Düşünürleri” kitabının hikâyesi ile eserde yer alan 20 İslâmcı aydının fikirleri ve etkilerini anlattı.

Programın yöneticiliğini yapan TYB Ankara Şube Başkanı Mehmet Sait Uluçay, “Türkiye’nin İslâmcı Düşünürleri” kitabını detaylı bir şekilde incelediğini, esere konu alan 20 aydının Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde ve Cumhuriyet döneminde, düşünceleriyle etkili olan kişiler olduğunu, halen bu etkilerinin siyasetten ekonomiye, dinden eğitime, sanattan edebiyata devam ettiğini söyledi.  Yazar-şair Uluçay,  başta “Neden İslâmcılık ve İslam Düşüncesi?” olmak üzere yazara kitabın hazırlanışı,  aydınların seçimi, fikirleri, farklılıkları noktasında sorular sordu.

Yazar Ercan Yıldırım sözlerine İslâmcılıktan ne anladığını ifade ederek başladı ve şunları söyledi “İslâmcılık bir yanıyla Türk modernleşmesini ve düşüncesini, İmparatorluğun son yüzyılını, Batı medeniyetinin yükselişini, İslam düşüncesinin modern sonrası tecdid-ihya-inşa sürecini anlatır, İslâmcılık bu açıdan modern dönem fikriyatının, tarihimizin bizatihi kendisidir.”

İslam ile laikliğin Tanzimat’tan sonra karşı karşıya geldiğini, İslamcı aydınlarla ve Batıcı aydınlar arasında çatışmalar çıkmaya başladığını belirten yazar Yıldırım, İslâmcıların devletin-milletin-ümmetin, çağın teknik ve bilimini alıp kültürünü, laikliğini, kapitalist iktisadını ve hukukunu reddettiğini öne sürdü.  Yazar Yıldırım, “İslâmcılar,  İslam ile bekasını sürdürebileceği kanaatini belirtip bunun usulünü, içeriğini geliştirerek Batıcı, seküler milliyetçilerden ayrılırlar.” dedi.

Nuri Pakdil, Rasim Özdenören,  Mehmet Ali Ayni Niye Yok?

Türkiye’nin İslâmcı Düşünürleri kitabındaki 20 ismin çok bileşenli hassasiyetlerin neticesinde belirlendiğini kaydeden yazar Yıldırım “ Elbette İslâmcı düşünürler 20 kişiden fazla. Sağda solda İslâmcı diye tesmiye edilenlerin çoğu kapsayıcılığı, bütünlüğü, derinliği ve safiyeti taşımadığı, felsefe gibi sadece bir konuda eserler verdiği için bu kitapta yer bulmamıştır” şeklinde konuştu.

Mehmet Ali Ayni’nin niçin alınmadığı sorusu üzerine yazar Yıldırım “Cumhuriyet döneminde Kemalistlerden daha Kemalist görüşleri kaleme aldığı için almadım” cevabını verdi.

“En çok eleştiriyi 20 İslâmcı düşünür arasında Şemseddin Günaltay’ın yer vermem oldu” diyen yazar Yıldırım, “İslâmcı tezleriyle CHP’nin başbakanı olabilmiş bir insan. Ayrıca  hurefe ve bidatlarla mücadele eden bir aydındır. Sebilürreşad’taki yazıları halen güncelliğini korumaktadır” dedi.

Bir dinleyici tarafından, Muhafazakar kesim tarafından çok sevilen Nuri Pakdil’i niçin almadığı sorulması üzerine ise yazar Yıldırım, Nuri Pakdil’in edebiyat muhit ve mahfillerinde çok insan yetiştirdiğini, çok seveninin olduğunu ancak düşünceye yön veren derinlikli fikirlerinin ve eserlerinin olmadığını söyledi.

Yaşar Kaplan ve Rasim Özdenören’i almayı düşündüğünü ifade eden yazar Yıldırım, “Rasim Özdenören’i almayı düşündüm ancak Sezai Karakoç ve Necip Fazıl Kısakürek’in tekrarı olur diye vazgeçtim. 20 düşünür dediğinizde bir yerde durmanız gerekiyor.” şeklinde konuştu.

İslâmcı Düşüncede Kopukluk Yok, Devamlılık Var

“Osmanlı döneminden günümüze kadar bu İslamcı düşünürlerin fikirlerinde kopukluk var mı?” sorusuna yazar Yıldırım “ Hayır. Benim bir kopukluk görmüyorum. Tam aksine devamlılık var” diye cevap verdi.

“Son zamanlarda bazı mahfillerde İslamcılığın teoride kaldığı tartışmaları var. Bu konuda neler söylersiniz?” sorusuna ise yazar Yıldırım, “Sembolik anlamda çok şeyler yapılmıştır. İslâmcıların gündeme taşıdığı birçok sorun bugün çözülmüştür. Başörtüsü yasağı kaldırılmıştır. Ayasofya açılmıştır. İmam Hatiplerin önü açılmıştır. Mazlumlara sahip çıkma noktasında ilerlemeler kaydedilmiştir.  Evet. El yordamıyla gittiğimiz de bir gerçektir.  Eğitim, hukuk, ekonomi, kültür alanlarında yapıcı-kurucu düşüncelerimiz yok. Ciddi bir hukuk dergimiz, yeni ekonomik model önerecek iktisat dergilerimiz yok. Artık çay ocağı İslâmcılığından kurtulup akademik çalışmalar yapan, çözümler geliştiren bir harekete dönüşmeliyiz” açıklamalarında bulundu.

“Eserinizde ele aldığınız düşünürlerden, kendinize kime daha yakın görüyorsunuz?” sorusuna yazar Yıldırım “Hepsine yakın görüyorum. Hepsinin fikirlerinden yararlanıyorum” dedi.

Kitabında TYB Kurucu ve Şeref Başkanı  D. Mehmet Doğan’a da yer veren  yazar Yıldırım, “Mehmet Doğan Hareketçilerin içinde İslamcı, İslâmcıların içinde Anadolucudur.” tespitini yapıyor. Yazar Yıldırım, kitabında “D. Mehmet Doğan Topçu’nun mu, Necip Fazıl’ın mı takipçisi?” sorusuna şu cevabı veriyor “Her ne kadar Hareket’te Necip Fazıl’ı “mahkemeye çeken” metni Mehmet Doğan yazsa, 2016 yılında çıkardığı Topçu-Necip Fazıl kitabında Topçu’yu fikir adamı Necip Fazıl’ı ahlaki olarak düşük aktivist olarak gösterse de Doğan’ın üzerinde Necip Fazıl’ın pratik etkisi daha fazladır”

D. Mehmet Doğan’ın resmi ideolojiye karşı verdiği mücadeleyi anlatan yazar Yıldırım, Kemalizimle ve dil soykırımıyla olan fikri mücadelesinden örnekler veriyor.

Kitapta Yer Alan 20 İslâmcı ve Özellikleri

Ahmet Cevdet Paşa(İslam Kalarak Çağdaşlaşma Fikrinin Öncüsü),Tunuslu Hayrettin Paşa(Gerçekçi, Kalkınmacı, Pratik Reformist), Ali Suavi(İslâm İdealini Gerçekleştirmek İçin Yaşayan Aktivist), Namık Kemal(İslâm Düşüncesinin Siyâsi İhyâcısı), Said Halim Paşa(İslâmcılığın Modernist Zihnini Kıran Teorisyen), Şebnenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi(Türk Ruhu’nu İttihad-ı İslâm’da Arayan Felsefeci), Mustafa Sabri Efendi( Uyumsuz, Uzlaşmaz, İçtihat Kapısını Açık Tutan Gelenekçi), Hüseyin Kâzım Kadri( Gerçek İslâm’ın Peşinde Ayakları Yere Basan Ütopik Burjuva),  Babanzâde Ahmet Naim (Kafası Batılı, Kalbi Sahici Bir Müslüman, ahlâklı bir İslâmcı), Mehmet Akif (Osmanlı İslâmcılığının Özü), Elmalılı Hamdi Yazar (Yenilenmenin Usulünü Geliştiren Âlim), Şemseddin Günaltay (İslâmcı Tezlerle Başbakan olan CHP’li), Ahmet Hamdi Akseki (Mecburiyet-Meşruiyet-Entegrasyon… Yapabildiğini Yapan İslâmcı), Necip Fazıl Kısakürek (Cumhuriyet İslâmcılığının Ruhu), Nurettin Topçu (Konformizme, Teknolojiye karşı Ahlâklı-Reformist-Aksiyoncu Varoluş), Sezai Karakoç (Mezopotamya Eksenli İslâm Medeniyetinin Dirilişi), Hayrettin Karaman (Laik Düzende Müslümanca Yaşamanın İmkânlarını Arayan Fakih),  İsmet Özel( İslâmcıların Savunduğu İslâmcılığa Muhalif İslâmcı), Mehmet Doğan  (Kemalizm’e Tarihle, Dil ve Lügatta Karşı Çıkan Kültür Adamı), Ali Bulaç (İslamcı Kariyerizmin Hezimeti) şekline tanımladı.

Haber: Şahin Ali Şen