Ardından mevcut düzene gelip acımasızca ve pervasızca eleştiriyor… Ona göre “kanun-i kadim” bozulmuş, işler şirazesinden çıkmış, kurumlar laçkalaşmış, dalkavukların sayısı artmış, rüşvet çoğalıp yaygınlaşmıştır… Bu eleştirilerden sonra, önerilerini sıralıyor: Padişah devlet ve toplum işleriyle bizzat ilgilenmeli; Tımar ve kul sistemlerinin tavizsiz uygulanmasını sağlamalı; Başarılı devlet görevlilerini sık sık değiştirmemeli; Tüm toplumda yaşayan farklı milliyet ve inanç sahiplerinin dengeli beraberliği sağlanmalı… Gerekçeleri de oldukça sağlamdır: “Üst düzey yöneticilerin sık sık değiştirilmesi, onları itaatkâr hâle getirir, bu da onları doğruyu yapma azminden ve adaletten uzaklaştırıp, makam korkusuyla dalkavuklaştırır. Dalkavuktan vatana-millete hayır gelmez...” diyor.
Kısacası Koçi Bey, devlet kurumlarının yeniden tanziminden toprak rejimine, devlet hazinesinden ticaret hayatına, bürokrasiden eğitime kadar pek çok konuda, dönemin şartlarına göre son derece gerçekçi ve kalıcı reçeteler yazıp dönemin padişahlarına sundu… İlginçtir: Bunu yaparken ne mevki ve makamını kaybetmekten korktu, ne kellesinin alınması ihtimalinden endişeye düştü (Osmanlı padişahlarına “diktatör” diyenler, bu duruma göre ithamlarını bir kez daha gözden geçirmelidirler). Mevcut durumla bu örneği karşılaştırdığınızda, ne görüyorsunuz?.
05.04.2013 Yeni Akit
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.