Ekrem Demirli: Evrime köken aramak: Müslüman düşünürlerde evrim bulunabilir mi?

Öte yandan halk edebiyatında deyişler ve bazı sufilerin insanın evrendeki 'dondan dona' girmesini anlatan cümleleri bu kapsamda değerlendirildiğinde hem nazari metinlerinde hem de halk edebiyatında evrimin izlerini bulabileceğimiz varsayılır. Evrimle birlikte ortaya çıkan düşünceler ile din arasındaki çatışmada sorunun büyüklüğünü kestirememenin en önemli göstergelerinden birisi bu tavırdır. Bir düşüncenin ana fikrini ve sistematiğini ihmal ederek sadece kelimeler üzerinden benzerlikler aramak muteber bir tutum değildir. Her bir şey ötekine benzeyebilir, her şey birbiriyle irtibatlı olabilir, her şeyin kökleri ötekinde bulunabilir. Düşünceler de insanlar ve nesneler gibi birbirini andırır. En nihayetinde müşterek bir dil kullanıyoruz ve dili ortaya çıkartan zihnimiz ve algımız asırların yüklerini bize ulaştırıyor. 'Gök kubbe altında yeni ne olabilir ki?' de diyebiliriz. Bu itibarla metinleri zorlayarak birçok kişiden evrime veya başka konulara kaynaklık teşkil edebilecek iptidai düşünceler, sözler bulabiliriz. Öyle ki neredeyse çağdaş bütün teorileri ve hakim düşünceleri geçmişe irca edebiliriz. Söz gelişi siyaset felsefesini Farabi'de, sosyal bilimleri İbn Haldun'da, fen bilimlerini çeşitli isimlerde bulmamız mümkün olabilir. Fakat bunlar sadece bir sohbet konusu olmak üzere konuşulabilecek hususlardır, daha fazla değil. Evrimi teori kılan şey insanın veya hayatın kökeni hakkında retoriğin ötesine taşarak birçok alanda test edilmiş, birçok alanda uygulamalara çerçeve teşkil edebilen güçlü paradigmasıdır. İşte bu paradigma tamamen yenidir ve -modern dünyada ortaya çıkmıştır demeyeceğiz- modern dünyayı ortaya çıkartmıştır.

Devamı: https://www.fikriyat.com/yazarlar/ekrem-demirli/2020/01/27/evrime-koken-aramak-musluman-dusunurlerde-evrim-bulunabilir-mi