Fatma Aliye Hanım´ın Vefatının 70. Yılı

Türk edebiyatının ilk kadın romancısı olarak bilinen Fatma Aliye Hanım (1862 - 1936), tarihçi ve devlet adamı Ahmet Cevdet Paşa’nın iki kızından büyük olanıydı.

OSMANLI DEVLETİ'NİN ZİRVE İSİMLERİNDEN İLERİ GÖRÜŞLÜ DEVLET ADAMI, TARİHÇİ VE BİLGE KİŞİ AHMET CEVDET PAŞANIN İKİ ÇOCUĞUNDAN BİRİ OLAN FATMA ALİYE HANIM BUNDAN TAM YETMİŞ YIL ÖNCE EBEDİ ALEME GÖÇMÜŞTÜ.

FATMA ALİYE HANIMLA İLGİLİ AŞAĞIDA KISA BİR BİLGİ NOTU BULACAKSINIZ. BAŞTA AHMET CEVDET PAŞA OLMAK ÜZERE KENDİLERİNE ALLAHTAN RAHMET DİLİYORUZ.

Türk edebiyatının ilk kadın romancısı olarak bilinen Fatma Aliye Hanım (1862 - 1936), tarihçi ve devlet adamı Ahmet Cevdet Paşa’nın iki kızından büyük olanıydı.

Fransızca ve Arapça dersleri aldı; matematik, hukuk, Arap tarihi ve felsefesi okudu. 1879'da Faik Paşa ile evlendi.İleri düzeyde Fransızca bilen Fatma Aliye Hanım, tarih bilgisini babasından edindi; İslam felsefesi konusunda özel bir eğitim aldı; döneminin en önemli isimlerinden biri olarak eserleri Almanca, İngilizce ve Arapça’ya tercüme edildi. Arap, Amerikan ve İngiliz gazetelerinde, Fatma Aliye Hanım hakkında çok sayıda yazı yayımlandı. Chicago’da açılan bir sergide eserleri sergilenen Fatma Aliye Hanım, döneminde, özellikle Amerikan basınını yakından ilgilendirdi.

Fatma Aliye Hanım hakkında en ayrıntılı bilgi, Ahmet Mithat Efendi’nin "Fatma Aliye Hanım yahut Bir Muharrire - i Osmaniyenin Neşeti", (İstanbul 1894, Ahmet Mithat Efendi, "Fatma Aliye, Bir Osmanlı Kadın Yazarın Doğuşu", Sel Yayıncılık, İstanbul 1994) adlı biyografisinde bulunuyor.

1867 Türk - Yunan Savaşı’nda yaralılara yardım etmek amacıyla Tercüman - ı Hakikat’te yazdığı makaleler aracılığıyla çok miktarda yardım malzemesi temin eden Fatma Aliye Hanım, 1908 yılında kurulan Cemiyet - i İmdadiye adlı yardım derneğinin kurucusuydu. Söz konusu olan dernek, bilinen ilk resmi kadın derneğimiz olma özelliğine de sahip. Yazar, Millet Tiyatrosu’nda Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın himayesinde düzenlenen müsamerenin sonunda yaptığı güçlü ve ateşleyici konuşmasıyla da dönemin en güçlü kadınlarından biri olduğunu topluluklar önünde ortaya koymuştu. Emile Julyar adlı bir Fransız yazarının "Doğu ve Batı Kadınları" adlı kitabını Fransız gazetelerine yazdığı bir mektupla eleştiren Fatma Aliye Hanım, bu tavrı ile Paris’te büyük yankı uyandırmıştı. Aynı tarihlerde İstanbul’a gelen ünlü Fransız yazarı Claude Farrere, kendisini ziyaret ettiğinde, Fatma Aliye’yi davranışından ve tepkisinden dolayı kutlamıştı.

Yaşadığı dönemde, Türk kadınlarının yazı yazması ayıp sayıldığı için, önceleri takma adlar kullanan Fatma Aliye Hanım’ın en önemli romanı olan "Hayal ve Hakikat", Ahmet Mithat Efendi ile birlikte yazdığı bir eserdi. 1891 yılında yayımlanan bu romandan sonra uzun süre mektuplaşan Ahmet Mithat Efendi ve Fatma Aliye Hanım’ın mektupları Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımlandı.

İlk eserlerinde Fransız romantiklerinin etkisinde kalan Fatma Aliye Hanım, "Udi" adlı romanında (1899,) babasının görevi üzerine gittiği Halep’te yaşamına tanık olduğu bir kadın udiyi anlatıyor. Udi Bedia, son derece etkileyici bir sese sahip olan, tüm şarkıları usulünce okuyan bir sazende. Küçük yaştan beri çok sayıda müzik aletini çalmayı öğrenmiş ve yaşamını müzik üzerine kurmuş. Müzik aletleri içinde udu özel bir yere koyan Bedia, "yalnızlıkta, sükûnette, bir mezarı andıran odasında tek tesellisi" olarak udu kabul ediyor. Bedia, hiç istemediği bir erkekle evlendiriliyor. Narin dünyasını, inceliklerini anlamayan bu adam, kabalığı ile Bedia’nın yalnızlığını ve uduna olan düşkünlüğünü daha da arttırıyor. Mutsuz bir evlilik sürdüren, yalnız bir kadının kendisi için bulduğu çarenin romanı olarak da okunabilecek olan "Udi", kadın ruhunun derinliklerinde gizlenen yalnızlığın ve yalınlığın, geçmiş zamandaki yansıması gibi. Dönemine göre oldukça yalın bir dili olan romanın, kadın yaşamının gizli yanlarını anlatması açısından, bugünün okuru için de çekiciliğini koruduğunu düşünüyorum.

Fatma Aliye Hanım’ın "Hayal ve Hakikat"inin günümüz Türkçe’sine aktarılmış biçimi, Ağustos 2002’de yayımlanmıştı.