Gönderilen iletide TDK tarafından tarafsız bir değerlendirme yapılabilmesi amacıyla yazarı belirtilmeyen bir kitabın hakemi olarak görevlendirilmiştim. Kitabın ismi “ARNAVUTÇADAKİ TÜRKİZMALAR” Sayfa sayısı: 487 idi. TDK’nın sevdiğim ve uzmanlık alanıma uygun hakem ve konunun kişisi olarak beni tefrik etmesi son derece heyecanlandırmıştı. Heyecanla ve büyük bir istekle sayfaları karıştırmaya başladım. Not aldım, evirdim, çevirdim kitabın sonuna geldim. Ama ne yazık ki umduğumu bulamadım, bulamayınca da üzüldüm ve çalışmaya ara verdim. Kitapta o kadar çok hata gördüm ki ancak bir hafta geçtikten sonra isteksizce yine bilgisayarın başına geçtim ve maalesef olumsuz (menfi) bir rapor yazmaya mecbur kaldım. Raporu ertesi gün TDK daki yetkilinin adresine gönderdim.1 On dokuz sayfalık yazdığım raporun çok kısa özetini şimdi sizlerle paylaşmak istiyorum:
HAKEM RAPORU
Arnavutça’daki Türkizmalar sözlük çalışması Türkçenin, Arapçanın ve Farsçanın gramer kurallarını bilmeyen ve anadili Türkçe olmayan biri tarafından hazırlandığı aşikârdır. Yazar yukarıda zikrettiğimiz dillerin dil kaidelerini, kurallarını bilseydi Arnavutça ’da “qull” şekliyle kullanılan kelimeyi ateşte yanan kül, muavviyeyi-muayyen, müşvereti-müşterek, tespişteyi-teşbih, aklık’ı- akıl yazmazdı. Ben sözlüğün içinde yapılan hataların tümünü çıkarmadım. Örnek olarak göstermek için sadece bir kısmını yazdım. Çünkü en derin samimiyetimle söylüyorum hepsini yazmaya kalksaydım yazmış olduğum bu hakemli raporun hacmi 19 sayfa değil 190 sayfayı bulurdu. Bir de bu sözlüğün Lindita Latifi Xhana’rinin 2015 yılında Pamukkale Üniversitesinde yayınladığı “Balkan Dillerindeki Ortak Türkizmalar” Sözlüğünden kopi-pas yapılarak hazırlandığını söylememiz gerekir. Kaynak gösterilmeksizin, kopya çekilen böyle bir eser intihal mıdır, değil midir değerlendirmesini elbet ki ben yapmayacağım. Bana düşen görev konu ile ilgili sizleri bilgilendirmektir. Eseri incelerken çok ilginç bir olayla karşılaştım. Yazar kitabın GİRİŞ Bölümünde “Sözlükte yaklaşık 8.500 sözcük bulunmaktadır”(Sayfa 19) diyor. Ben buna inanmadım ve kelimeleri teker teker saydım. Ne çıktı biliyor musunuz! Bu Sözlükte sadece 3.017 sözcük var. Yorumu size kalsın.
Sonuç olarak tüm bu saydıklarımdan sonra bu eser TDK tarafından basılırsa, kuruma gölge düşürür, harcanacak olan A4 kâğıda da yazık olur. Tabi ki son karar yine Kuruma aittir.
1 Rapor 13.03.2021 tarihinde Beytullah Aksoy’un b.aksoy@tdk.gov.tr adresine gönderildi.
Not: Sözlükle ilgili yaptığım uyarıları eserin müellifine göndermenizde hiçbir sakınca yoktur. Müellif tarafından işaret ettiğim hatalara karşı herhangi bir itiraz gelirse tekrar bana dönebilirsiniz. Elimden gelen yardımı hiçbir zaman esirgemeyeceğim.
Peki bundan sonra ne oldu biliyor musunuz?
Raporu gönderdikten sonra artık beni hiç kimse ne aradı ne taradı. Zaten aramalarına gerek de kalmadı diye düşünürken aşağı yukarı bir buçuk yıl geçtikten sonra 06 Temmuz 2022 tarihinde Arnavutluk’un başkenti Tiran’da TDK Başkanı Sn. Prof. Dr. Gürer Gürsevin’in de hazır bulunduğu söz konusu kitabın tanıtımının yapıldığı sosyal medya tarafından yayınlandı.
Bir an için şaşakaldım, şok oldum. Ancak yayımlanmış ve yeni çıkan kitabı görmeden herhangi bir şey söylemenin ve eleştiri yapmanın da doğru olmadığını bildiğimden Ankara’dan anılan kitabı arkadaşlarım sayesinde buldurdum ve satın alınmasını sağladım. Bir kaç gün içerisinde elime geçen kitap tam da benim düşündüğüm gibi idi. Gözlerime inanamıyordum. Gerçekten de gördüklerim pes dedirtecek cinstendi. Bu kadarı da olur mu yaaaaa? Rapor yazmam için bana gönderilen eserin ismi “Arnavutçadaki Turkizmalar”,yeni çıkan ve tanıtımı yapılan kitabın ismi de “Arnavutçadaki Türkçe Alıntılar”. Hazırlayan Lindita Latifi Xhanari. Olumsuz rapor yazdığım kitabın aynısı. Sadece sayfa sayısını azaltmışlar. Bana gönderilen de 487,basılan kitapta ise 300 sayfa var. Kitabın ismi değiştirilmişti. Aslında TDK kural ve ilkelerine aykırı bir hamle bu. Olumsuz rapor yazan hakeme karşı bir tedbir geliştirilmişti. Belki de kitabın ismini değiştirelim, eğer İrfan Morina hocamız durumun farkında olup da itiraz ederse “Ya hocam bu başka, size gönderdiğimiz de başka bir kitaptı” deriz ve durumu geçiştiririz diye düşündüklerini de tahmin etmek gerekir. Çünkü 19 sayfalık rapor yazmama rağmen bu kitapta benim ismim inceleyiciler arasında bulunmuyordu. Nasıl olacak ki, ben haklı gerekçelerle kitabın bu şekilde basılmasına şerh koymuştum. Hakemler değiştirilmiş ve kitap iki inceleyicinin olumlu raporları ile basılmıştı. Kitabın üzerinde inceleyiciler olarak : Prof. Dr. Turgut Tok ve Doç. Dr. Alpay İğci yazılıydı. Ancak üzülerek ifade etmeliyim ki inceleyicilerin Arnavutçayı bilmediklerini bildiğim için neden böyle bir oyuna gelmiş olduklarını da henüz anlamış değilim.
Kitabın yazarına gelince:
Ey Lindita Latifi Xhanari!
Senden önce Balkanlar’da bu işin uzmanları olanlar türkizimleri:
A.Şkalyiç -Boşnaklara, T.Dizdari -Arnavutlara, İ.Esih -Hırvatlara, O.Nasteva -Makedonlara, N.Boretzky-Almanlara en güzel şekliyle tanıtmışlardır. Hepsini rahmetle anıyorum. Sen de hemşerin Dizdari gibi türkizimleri Arnavutlara tanıtmaya devam etseydin seni anlardım. Ama sen türkizimleri Türklere tanıtmaya kalkmışsın bir de kitabını Türkçe’nin en yüksek kurumlarından biri Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kurmuş olduğu TDK gibi güzide bir kurumda yayımlamayı başarmışsın. Aferin sana! Bu işe kalkmışsın, TDK’daki değerli
Türkologları oyuna getirmişsin ama son derece yanlış yapmışsın. Çünkü sen Türkolog değilsin, şarkiyatçı da değilsin, sen de Türkçe yok, Osmanlıca yok, Arapça yok, Farsça yok, yok babam yok… Böyle bir kitabı yazacak birikimin yok. Bir de kalkmışsın TÜRK’Ü-TÜRK’E tanıtmaya. Bu iş “şıracıya şıra, bozacıya boza” satmaya benzer. Çıraklığını yapmadığın bir işin ustalığına soyunmuşsun. Unutma ki yanlış açıklamalarınla, yanlış yorumlarınla ilk evvela Tahir Dizdari’yi daha sonra diğer Türkologları da yok edip bitirmeye çalışmışsın, bu kitapla. Kitabında o kadar çok hata var ki ben sadece bir kısmını bu yazıda vermeye çalıştım. Son olarak şunu söylemek istiyorum. Benden sonra Türkiye’de ve Balkanlarda yetişecek olan genç Türkologlar çok geçmeden kitabındaki tüm hataları teker teker toplayıp yeni yeni eleştiri kitapları hazırlayacaklarına kuvvetle inanıyorum.
Kitaptaki hataların sadece bir kısmı aşağıdadır:
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.