27 Mayıs’ın Bakanlar Kurulu tutanaklarında 10 Kasım töreni tartışması, bize bu tarihte tören programını değiştirmeyi düşünenlerin bulunduğunu gösteriyor.
27 Mayıs’tan birkaç ay sonra 10 Kasım’a sadece bir gün kala, 9 Kasım’da toplanan Bakanlar Kurulu’nda ertesi gün törenin nasıl düzenleneceği yönünde hâlâ kesin bir karara varılamadığından dolayı şikâyetçi olan bakanlar vardı. Gerçekten de o günkü görüşme tutanaklarına bir göz atmak, bu konuda uyarıcı olacaktır.
10 Kasım tartışması
Toplantıya başkanlık eden Dışişleri Bakanı Selim Sarper, Millî Birlik Komitesi’nden (MBK) bir üyenin beyanı üzerine, valiliklerden konunun açıklığa kavuşturulmasını isteyen telgraflar alındığını haber veriyordu. Valilikler soruyorlardı: Bu açıklamaya göre mi hareket edeceklerdi; “yoksa bayrakları yine yarıya indirip, gazinoları kapatacak”lar mıydı? Sarper de konuya hâkim değildi; meseleyi MBK’dan sormuştu. Fakat MBK’nın da açıklamadan haberi yoktu. Ulaştırma Bakanı ve MBK üyesi Tümgeneral Sıtkı Ulay, “herhalde on dakika sükûtumuzu yine yapacağız ve bayrakları ilk gün yarıya indireceğiz” diyecektir. MBK üyesi Kurmay Yüzbaşı Muzaffer Özdağ’ın açıklamasını esas alan gazeteler, meseleyi ‘MBK bu şekilde karar vermiştir’ şeklinde aksettirmiş olacaklardı.
Sarper ise, Dışişleri Bakanlığı’nın bütün yurt dışı temsilciliklerine bayrakların yarıya indirilmesi yolunda talimat verdiğini bildiriyordu. “Yapacakları merasimi de takdirlerine” bırakmışlardı. Millî Savunma Bakanı emekli Korgeneral Hüseyin Ataman da, “bize resmen bir şey intikâl ettirilmediğine göre, yapacak bir şey yoktur” diyordu. Daha önce yapılan açıklamada; “Atatürk hakkında bir hafta müddetle konuşmalar yapılacaktır” denilmişti. Fakat bu talimatı valiliklere kim ulaştıracaktı; bu konu belirsizdi.
Yeni tören düzeni nasıldı?
Ulay, bu soruları şöyle yanıtlayacaktır: “Arkadaşlar gidecekler; Atatürk hakkında konferanslar verecekler. Öte yandan, münhasıran [sadece] ilk günkü merasim için bir itiyat teessüs etmiştir [âdet oluşmuştur]. Eskiden bazı merasim[ler] yaparlardı. Bilhassa 1950 [yılı]na tekaddüm eden günlerde Atatürk’ün mesajı okunurdu. Reisicumhurun demeci okunurdu. İş sükûttan ibaret olacaksa, basit oluyor. Esasen son defa yapılanlar, günün mânâsını canlandıracak bir mahiyet taşımıyordu. [MBK’daki] arkadaşların sözleri, başka başka gazetelerde ayrı ayrı şekillerde çıkmıştır. Arkadaşların kanaati, bayrakların ilk günü dahi indirilmeyeceği mânâsında değildir. Bütün bir hafta zarfında Atatürk’ün şahsiyeti hakkında halkı tenvir etmekten ibarettir. Yarın için bizim öteden beri teessüs etmiş [oluşmuş olan] itiyatlardan başka yapacak bir şeyimiz yoktur.”
İçişleri Bakanı Tümgeneral Muharrem İhsan Kızıloğlu’na göre; “mesele, malûm olan eski ihtifâl [saygı] sisteminden az çok ayrılmayı icab ediyor’du. “Sadece Atatürk’e saygı ve sevgi ifadesinden başkaca aşağıdaki hususlar da yapılacaktır” denmişti. “Şimdi gazeteciler soruyorlar”dı: ‘Biz eskiden ilk günü siyah başlıklarla çıkardık. Şimdi gazetenin başlığını kırmızı mı yapacağız?” diyorlardı.
Maliye Bakanı Ekrem Alican; “bunun üzerinde durulmaya değer bir husus olduğu muhakkak”tır diyordu. Ve şöyle devam ediyordu: “Şimdiye kadar Atatürk’ün ölümü[nün] yıldönümü bir matem günü olarak kabul ediliyordu. Buna göre icabı yerine getiriliyordu. Bu arkadaş verdiği beyanatta, ‘Atatürk’ün ölüm günü, bizim için bir bayram günüdür” der. ‘Bu vesile ile biz bir Atatürk haftası yaşatacağız’ der. Bunun tamamiyle işin maiyetini değiştirici bir fikir olduğu muhakkaktır. Bunun bir de merasime taallûk eden [ilgilendiren] fiilî hâlleri var[dır]. O da, matemi ifade eden bir hava içinde oluyor. Bu başka; bayramı yaşatmak [ise] başkadır. Radyolarımız ne yapacaklar?
Yazının devamı için: http://haber.stargazete.com/yazar/10-kasim-toreni-az-kalsin-27-mayista-degisecekti/yazi-806941
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.