Hırvatlar ve Hırvatistan'da unutulan Müslüman tarihi

 Ne acıdır ki bugün Hırvatistan sınırları içerisinde bu kültürün izlerinin tamamına yakını silinmiştir.

Yakın zamanda Oğuz Aydemir ve Andelko Vlasic tarafından yayınlanan Hırvatistan’da Osmanlı Kültürünün İzleri (Traces of Ottoman Culture in Crotia) adlı kitap ciddi bilgiler sunmaktadır. Çoğunluğunu bu kitaptan edindiğimiz bilgileri istifadenize sunuyoruz.

Osmanlı bugünkü Hırvatistan’ın üç bölgesinde hakimiyet kurmuştur: Slavonia, Dalmaçya ve Krajina. Slavonia ile Slovenya karıştırılmamalıdır; Slavonia Bosna’nın kuzey sınırı bölgesidir, Slovenya ise ayrı bir devlettir. Osmanlı Devleti bu Slavonya ve Krajna’da 1520’den itibaren fetihlere başlar. Öncelikle Slovonski Brod, Osijek gibi şehirler Osmanlı hakimiyetine girer. 1530-1600 arasında Vukovar, Grojani, Kutjevo, Pozega, Cernik, Virotivica, Kostanica ve diğer birçok şehir Osmanlı hâkimiyeti altına alınır. Bugunkü Hıravatistan’ın başkenti Zagreb’e ciddi bir Osmanlı taaruzu olmaz çünkü asker ve akıncılar daha çok Macarlar ve Almanlar ile uğraşmaktadır. Zagreb bu rotanın oldukça dışında kalmaktadır. Ancak Telli Hasan Paşa yönetimindeki Osmanlı ordusu 1593’de Siska’ya (Sisak) kadar sokulmuştur. Burası Zagreb’e yaklaşık 40 km uzaklıktadır. Diğer taraftaki Adriyatik kıyılarının çoğu da Osmanlı hâkimiyetindedir.

Hırvat kökenli Osmanlı paşaları

Tabii ki bütün Hırvat kökenli insanlar Hırvat Krallığı topraklarında yaşamamaktadır. Bosna ve Hersek bölgeleri içinde de Hırvatlar yaşamaktadır ve Osmanlı yönetiminde birçok Hırvat kökenli genç devşirme sistemine girmiştir. Hırvat kökenli Osmanlı paşalarının ilklerinden bir isim Hersekli Ahmed Paşa’dır ki kendisi aslında tam manasıyla devşirme sistemine girmemiştir. Ahmet Paşa’nın ilk ismi Stephan’dır ve babası Bosna’nın soylu ailelerinden birinin çocuğu olarak dünyaya gelir. İstanbul’a diplomatik sebeplerden dolayı gönderilir ve burada Müslüman olur. Osmanlı devlet sistemine alınır ve tam 5 kere Sadrazamlık makamına getirilir. Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim zamanlarında görev yapmıştır.

Bir diğer önemli meşhur isim ise bugün “Muhteşem Yüzyıl” dizisi sayesinde daha yakından tanınan Rüstem Paşa’dır. Rüstem Paşa (Opukovic)’in Skradin’de doğduğu rivayet edilir ve genç yaşta devşirme sistemi ile İstanbul’a getirilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminin en güçlü Sadrazamlıklarından birini yapmıştır. Bir diğer şaşırtıcı gelebilecek isim Kuyucu Murat Paşa’dır. Bilindiği üzere Andaolu’daki Celali İsyanları’nı bastıran Sadrazam olarak nam salmıştır. Ancak aslen Bosnalı bir Hırvat olduğu bilinir. (Bir başka meşhur devlet adamı Dilaver Paşa’nın da Hırvat kökenli olduğu not edilmektedir.)

Hırvat kökenli paşalardan birçok deniz adamı da çıkmıştır. Mesela Piyale Paşa’nın Dalmaçya bölgesi civarında dünyaya geldiği rivayet edilir. Piyale Paşa genç yaşta Osmanlı tarafından Enderun’a konulur ve uzun yıllar Osmanlı Deniz Kuvvetleri Kumandanı (Kaptan-ı Derya) olarak görev yapar. Akdeniz’i bir Türk gölü haline getiren kumandanlardan biridir. Dalmaçyalı bir başka general Silahdar Yusuf Paşa’dır. Asıl ismi Yusuf Maskovic’dir. O da Osmanlı deniz kuvvetlerinde Kaptan-ı Deryalık görevine yükseltilmiştir.