İslamiyet Aşağı Türkistan’da Nasıl Yayıldı?

Türklerin İslamiyet’i kabul etmesi, dünya ve Türk tarihinde önemli tesirleri olmuş, dünya ve Türk tarihinin akışını değiştirmiş büyük bir hadisedir. Türkler, İslam dinini kabul edince adeta yeni bir ruh kazanmış, var olan dinamizmini bu din uğrunda faaliyete geçirmiş, İslam’ın hizmetinde samimi olarak gayret göstermişlerdir. İslami kültürle bezenmişler, çok büyük şahsiyetler yetiştirmişler; kısaca bu din için canlarını feda etmişler, fetihler yapmışlar ve İslam’ın kılıcı olmuşlardır. Türkler nasıl Müslüman oldu? Bu süreç nasıl işledi? Bunlar aydınlatılmak için hâlâ üzerinde çalışılan konulardır.

Prof. Dr. Zekeriya Kitapçı, bu sahada yaptığı araştırma ve çalışmalarıyla tanınan ilim adamlarımızdandır. Kendi ismini taşıyan sitesinde, biyografisi ile ilgili olarak şu bilgiler yer alır: Hoca 1937 yılında Isparta’nın Yalvaç ilçesinde doğmuş. Karaçi Üniversitesi’nden temin ettiği bursla Pakistan’da doktora yapmış. Çeşitli yönleri ile ‘Abbasiler Devrinde Türkler’ konulu teziyle 1968 yılında doktorasını tamamlamış. Türkiye’ye döndükten sonra Devlet Planlama Teşkilatı’nda çalışmış. Daha sonra Erzurum Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde görev almış ve buradaki çalışmaları ile İslam Tarihi doçenti olmuş. 1978 yılında Nijerya Jos Üniversitesi’nde beş yıl çalışmış. Burada Osmanlı Türk Tarihi, İslam tarihi ve Medeniyeti derslerini okutmuş. Daha sonra tekrar Türkiye’ye dönen Kitapçı, önce Elazığ Fırat Üniversitesi’nde görev yapar; 1987 yılında Selçuk Üniversitesi’nde Profesör olarak göreve başlar. Çeşitli idari görevlerde bulunur. 2004 yılında emekli olur. Kitapçı, ilmi çalışmalarına ve araştırmalarına devam etmektedir.

Hocanın, Türklerin İslamiyet’i nasıl kabul ettiği hususunda önemli bir çalışması, ilk baskısı 1988 yılında Konya Nur Basımevi tarafından yapılan Türkistan’da İslamiyet ve Türklerisimli eseridir. Bu eser daha sonra Yedi Kubbe Yayınları tarafından Türkler Nasıl Müslüman Oldu ismiyle birkaç baskı yapmış.

Siyasi Arap fetihleriyle, İslam dininin bölgedeki yayılışı birbirinden ayrı

Zekeriya Kitapçı, Peygamber Efendimizden (sa) sonra başlayan fetihlerle Arap İslam İmparatorluğunun sınırlarının çok genişlediğini, Orta Asya bozkırlarından Atlas Okyanusu sahillerine kadar uzandığını, fetihler sebebiyle İslamiyet’in bu bölgelerde yaşayan farklı din, dil, ırk, kültür ve inanca mensup değişik milletlerin müşterek dini ve ortak kültürü haline geldiğini ifade eder. Yazar, bu fetihler neticesinde meydana gelen siyasi zaferler hakkında, İslam tarihinin her sahasında, İslam kültür ve medeniyeti hakkında birçok eserin yazıldığını belirtir. Fakat Orta Asya bölgesinde mevcut bulunan muhtelif dinlere karşı verilen şiddetli mücadele, toplu şekilde meydana gelen ihtidalar ve bunlardan sonra bölgede İslam’ın gördüğü geniş kabule dair gereği kadar araştırma yapılmadığını ve bu konunun üzerinde fazla durulmadığını açıklar.

Halbuki siyasi fetihlerden ve diğer dinlerle girişilen çetin mücadelelerden sonra İslamiyet, buradaki çok çeşitli ve farklı unsurların ortak dini olmuş ve cihanşümul bir mahiyet kazanmış. Bu kitabın gayesi, verilen bu büyük mücadele sonunda İslam dininin bölgede kazandığı kalıcı zafere dikkat çekmektir. Hoca, bölgedeki siyasi Arap hakimiyetinin sona ermesine rağmen, birçok rejim baskısına, olumsuzluklara karşı koyan İslamiyet’in din hakimiyetinin bugüne kadar devam ettiğinin altını çizer ve bu hususta şunları söyler: ‘‘Emeviler devrinde (661-750) girişilen fetih hareketleri dini olmaktan ziyade, bir takım iktisadi, sosyal ve siyasi faktörlerin zorlamasıyla başlatılmıştır. Bu fetihler, iktisadi ve sosyal refahın yanı sıra, politik hakimiyet sınırlarının genişletilmesini öngören hareketlerdir. İslam hakimiyeti ve İslamlaşma ise çok daha sonraki devirlerde gerçekleşebilmiştir. Siyasi fetihler zaman zaman kesintiye uğrasa da, İslam dini kendi şartları içinde yayılmaya ve gelişmeye devam etmiştir.’’ Hocanın ısrarla üzerinde durduğu, altını çizdiği husus, siyasi Arap fetihleriyle, İslam dininin bölgedeki yayılışını birbirinden ayırmak gerektiği, bu iki ayrı oluşumun bağımsız olarak değerlendirmesi lazım geldiğidir.

Devamı için: http://www.dunyabizim.com/kitap/23726/islamiyet-asagi-turkistanda-nasil-yayildi