Şehir Araştırmaları Merkezi ve İl Yıllıkları Üzerine

Şehir Araştırmaları Merkezi, bir ilde  ya da ilçede kurulduğu zaman, il yıllıkları oldukça önem arz eder. Bulunulan ilin ya da ilçenin geçmişte kalan yıllıkları-salnameleri özenle bir araya getirilir. Şayet Osmanlı Dönemi Salnameleri varsa ve bu salnameler tercüme edilmemişse, tercümesi mutlaka yapılmalıdır. Kimi tercümelerde var olan eksiklikler tamamlanmalı ve Cumhuriyet Dönemi İl Yıllıkları ile  bütünleştirilen çalışmalar, o yerin yeni bir il yıllığına dönüştürülmelidir.  

İl-İlçe Yıllığı hazırlanırken seyahatnameler, o il-ilçe hakkında hazırlanan eserler, bu yıllık içinde bulunan çalışmalar içinde yerini almalıdır. Şehir Tarihi Araştırmaları Merkezi'nde hazırlanabilecek bir yıllığın hem il hem ilçe bazındaki bir maketi, Diyarbakır için aşağıda sunulmuştur. Mevcudu elliyi aşkın il yıllıkları içinde yapılan araştırmalarda ideale yakın bir yıllık maketi belirlenmiştir. Bu yıllık maketini-projesini Şehir Araştırma Merkezi'ne kaynak olması için veriyoruz.   

Şehir Araştırmaları Merkezi’nin kuurlmasından önce yapılması gerekenlerin bir bölümünü içine alan Yıllıklar, Tarih, Coğrafya, Kültür-Turizm , Eğitim olmak üzere bir şehri ilgilendiren konu başlıkları, bu il yıllığı maketinde-projesinde sunulmuştur.  

Şehir araştırmaları konusunda diğer çalışmalarımızı sunmaya devam edeceğiz. Verdiğimiz bu maket-proje çalışması sadece Diyarbakır için uygulanamaz. Diğer şehirlerde bu proje benzeri çalışmalarda verilen proje örnek alınarak yıllıkçalışması yapılabilir.

   

  

  

  

DİYARBAKIR İL YILLIĞI PROJESİ  

  

İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜ  

   

Sunuş-Komisyon Takdim Yazısı  

İl Yönetimi:  

İl Valisi,  

Resmî Kurum ve Kuruluşlar,  

İl Haritası-İlçeler Haritası,  

Komşu İller Hakkında Bilgi,  

Yerel Yönetimler  

   

YILLIKLAR  

Diyarbakır’da Yayınlanan Osmanlı Salnameleri, Kapak ve sayfa örnekleri  

Yayın tarihine göre yıllıkların sıralamasının yapılması.  

Cumhuriyetten Bugüne Yıllıklar, Kapak fotoğrafları ve yayın sırasına göre sıralama ve örnek sayfalar  

   

YÖNETİM  

Diyarbakır Valileri:   

Osmanlı Dönemi Valiler,  

Cumhuriyet Dönemi Valileri  

Diyarbakır’da Görev yapan Belediye Başkanları :  

Cumhuriyet Öncesi Belediye Başkanları,  

Cumhuriyetten Bugüne Belediye Başkanları  

 

TARİH  

Tarih İçinde Diyarbakır,  

Milad Öncesi Diyarbakır,  

Roma Dönemi,  

Pers-Sasanî Dönemi,  

İslam Dönemi’ne Geçişe Kadar Olan Bölüm,  

İslam Dönemi’nden Osmanlılara Kadar Olan Kısım,  

Diyarbakır’ın Cumhuriyet Dönemine Kadar Durumu,  

Cumhuriyetin Kuruluşunda Diyarbakır,  

Atatürk ve Diyarbakır,  

Önemli Olayların Kronolojisi  

   

COĞRAFYA  

Konum  

Dağlar:            

Karacadağ,  

Makam Dağı,  

Encülüs Dağı,  

Andok Dağı,(…)  

   

GAP ve Barajlar:  

Göletler,  

Sulama Amaçlı Barajlar,  

Hidro-Elektrik Barajları  

   

Akarsular-Çaylar:  

Dicle, 

Şakiran,

Sarım,

Kuruçay,

Boğaz,

Madrap,

Göksu,(…)

Ulaşım:

Demiryolu,

Karayolu,

Havayolu,

İllere ve ilçelere Uzaklıklar

Köprüler:

Tarihî Köprüler,

Cumhuriyet Dönemi Köprüleri

İklim

Nufus

Florya:

Diyarbakır ve Çevresinde Ormanlar,

Yetişen Bitkiler,

Ağaç Çeşitleri

Deprem Kuşağı:

Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası  Depremler,1.,2.,3.Deprem Kuşağı

KÜLTÜR-TURİZM

Diyarbakır’da Basın Yayın:

Kültür-Edebiyat Dergileri,

Okul Dergileri,

Meslekî Yayıncılık,

Kitapevleri,

Gazeteler,

Televizyon Kanalları,

Radyo Kanalları

Festivaller-Fuarlar:  

Valilik Festivali,

Sanayi ve Ticaret Odası Fuarları,

Büyükşehir Festivali,

İlçelerde Kutlanan Festivaller-Şenlikler,

TÜYAP Fuarları (…)

Musıkî:

Musıkî Tarihi,

Ünlü Müzisyenler,

Musıkîden Örnekler

Diyarbakır’da Fotoğrafçılık:

Diyarbakır’da Fotoğrafçılık,

İlk Fotoğrafçılar,Albümler

Diyarbakırlı Ressamlar/Diyarbakırlı Hattatlar

Müzeler:İl merkezi ve Silvan’da Atatürk Evi

Camiilerİl Merkezi ve İlçelerdeki Camiiler

Kiliseler: İl Merkezi ve İlçelerdeki Kiliseler

Evler:  İl Merkezi ve İlçelerdeki Ev Mimarisi

Hanlar:

Deliller Hanı,

Hasan Paşa,

Yeni Han,

Çifte Han,

Hantepe-Tılham,

Hana Gevra

Silvan,

Hani,

Eğil,

Ergani,

Dicle,

Çermik,

Çüngüş,

Hana Ahpar,

Çeper Hanı,(…)

Hamamlar:

Kadı,

Deva,

Paşa,

İbrahim Beg,

Suveyka,

Vahap Ağa,

Melik Ahmed,

Artuklu  Hamamı,

İskenderpaşa Hamamı,(…)

Köprüler:

Dicle,

Malabadî,

Haburman,

Kemok,

Anbar,

Karaköprü,

Devegeçidi,

Roma Dönemi Köprüsü-isimsiz Taşköprü,

Bağacık Köprüsü,

Artuklu Köprüsü,

Kapıkıran Mehmet Ali Paşa Köprüsü,(…)

Kaleler:

Diyarbakır Kalesi,

Silvan Kalesi,

Eğil Kalesi,

Ergani Kalesi,

Çermik Kalesi,

Kal’a Zerzevan,

Aminî Kalesi,

Selman Kalesi,

Başkale-Başké,

Boşat Kalesi,

Zulkarneyn Kalesi,

Tercil Kalesi,

Mihranî Kalesi,

Kefrum Kalesi,

Bırkleyn Kalesi,(…)

Kastallar:

Hatun Katsalı,

Tahtalı Katsalı,(…)

Köşkler:

Şehir Merkezi Konaklar,

Bağ Köşkleri,

Dicle Karşısı Olanlar,

İlçelerdeki Köşkler,

Belde ve Köy Köşkleri

Çarşılar:

Tarihî Çarşılar,

Esnaf Çarşıları,

Köy Çarşıları,

Marketler-Alışveriş Merkezleri

Dinî Hayat-İnançlar:

İnançlar,

Mezarlıklar

Eğlence Merkezleri/Tiyatro:

Cumhuriyet Dönemine Kadar Tiyatro,

Günümüzde Tiyatro,Resmî ve Özel Tiyatrolar

Sinema:

Diyarbakırlı Sanatçılar,

Günümüzde Sinema Salonları

Turistik Oteller/Restaurantlar-Lokantalar

Sokak- Cadde Ve Semt Adları/Yerel İfadeler Sözlüğü

Mesire Alanları:

Eski Mesire Alanları,

Parklar,

Kırklar Dağı,

Dicle Kıyıları

Diyarbakır’ı Konu Alan Yazarlar-Şairler:

Yaklaşık 500 İsim ve 100 İsme ait kısa bilgi ile yazdıkları eserler, Kitap-Dergi-Gazete Kapakları, Çalışmalardan örnekler

Diyarbakır Folklorundan Kesitler:

Ashab-ı Kehf ve Diyarbakır,

Diyarbakır Konulu Maniler,

Çayda Çıranın Hikayesi,

Dicle ve  Kelekler,

Masallar,

Efsaneler,

Ninniler,

Tekerlemeler,

Atasözleri,

Göz- Gözyaşı Motifi,

Gurbet Motifi,

Sur Motifi, Karpuz Motifi,

Diyarbakır Kavunları,

Dağ Motifi,

Gül-Bülbül Motifi,

Sevda- Aşk Motifi,

Ağıt Motifi,  

Sitem- Serzeniş Motifi, 

Sokak- Ev- Eyvan Motifi,

Mendil Motifi, Ekin Motifi,

Felek Motifi,

Dargınlık Motifi,

Gariplik Motifi,

Mezar Motifi,

Bağ-Bahçe Motifi,

Nişan-Düğün-Berdel  Motifi,

Taziye-Yas Motifi,

Giyim-Kuşam Motifi,

Kış Geceleri,

Diyarbakır Kalesi,(…)

Yemek Kültürü:

Kışlık Yiyecekler,

Yaz Yiyecekleri,

Mutfak  Ekmek Pişirmeleri,

Baharatlar

Faydalı  Bitkiler

Misafir Yemekleri,

Düğün Yemekleri,

Mutfak Malzemeleri

Oyunlar:

Kamçi Oyunu,

Çocuk Oyunları,

Halk Oyunları:

Delilo,

Grani,

Lorke,

Köy Oyunları

Doğal Tedavi Yöntemleri:

Nazar Motifi,

Hastalıklar ve Halk Hekimliği

Su Kültürü:

Şehrin Yıkılma Sebebi,

Kantaralar,

Hamravat ,

Kastal Motifi,

Su Kaynakları,(…)

Şehir Konulu Yayınlar:

Kitaplar,

Dergiler,

Ansiklopediler,

Seyahatnameler,

Salnameler

EĞİTİM

Medreseler:  

Hatuniye Medresesi,

Sincariyye Medresesi,

Mesudiye Medresesi,(…)

Milli Eğitim:

Osmanlı’ya Kadar Eğitim Kurumları,

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Eğitim Kurumları,

Cumhuriyet’ten Günümüze Eğitim Kurumları,

Dicle Üniversitesi:

Dicle Üniversitesi’nin Kuruluşu,

Üniversite’nin Konumu,

Özel Eğitim Kurumları.

Dünden Bugüne Kütüphaneler:

Diyarbekir Kütüphanesi,

Osmanlı Salnamelerinde Kütüphaneler,

Günümüzde Kütüphaneler,

Ali Emirî Efendi ve Kütüphanecilik

Vakıflar:  

Osmanlı Dönemi’nde Vakıf Geleneği,

Günümüzde Vakıflar

EKONOMİ-SANAYİİ

Dünden Bugüne Diyarbakır,

Osmanlı Salnamelerinde Ekonomi Verileri,

Diyarbakır’ın Ticarette Konumu,

İpek ve Baharat Yolu,

Diyarbakır’da İpekçilik,

Diyarbakır’da Dericilik ve Yan Ürünler,

Diyarbakır’da Kuyumculuk,

Diyarbekir Bankası,

Diyarbakır’da Kurulan Borsalar,

Cumhuriyet’in İlk  Yıllarında Diyarbakır,

Günümüzde Sanayi Yatırımları,

Organize Sanayi Bölgesi, Sanayi ve Ticaret Odası,

Ticaret Borsası,

İş Adamları Dernekleri

Hayvancılık:

Av Hayvanları,

Atıcılık ,

Küçükbaş-Büyükbaş Hayvan Yetiştiriciliği,

Et Kombinaları,

Beyaz Et Üretimi,

Tarla-Gölet Balıkçılığı.

Barajlar-Hidroelektrik ve Sulama Amaçlı Barajlar

Fabrikalar:   

Pamuk Çırçır Fabrikaları,

Yağ Fabrikaları,

Tekstil Fabrikaları,

Un Fabrikaları,

Mermer Fabrikaları,

Atölyeler,…

SPOR

Folklordaki Sportif Motifler,

Oyunlar,

İlk Spor Kulüpleri,

Güreş,

Futbol,

At Koşuları,

Yüzme Havuzları,

Uzakdoğu Sporları,

Diyarbakırspor  Futbol Kulübü,

Basketbol Kulüpleri,

Voleybol Kulüpleri, 

Amatör Takımlar,

Gençlik ve Spor Müdürlüğü

İLÇELER

Bağlar,

Bismil,

Çınar,

Çermik,

Çüngüş,

Dicle,

Ergani,

Eğil,

Hani,

Hazro,

Kayapınar,

Kulp,

Kocaköy,

Lice,

Silvan,

Suriçi,

Yenişehir

Beldeler:

Alatosun,

Gürbüz,

Kuyular,

Şölen,(…)

Sponsor Kuruluşlar

Kaynakça/Metin/Fotoğraflar/Katkı Sunanlar

Bu bölümde her ilçeye tanıtım amaçlı 6/10 sayfa ayrılacaktır. İlçelerde  ve beldelerde bulunan tarihî, turistik ve doğal zenginliklere yıllık içinde değinilecektir. Gerek tarih gerek diğer bölümlerde yer alan bilgilerin tekrarına gidilmeyecektir. İlçeler Bölümü’nde Resmî Kurum ve Kurumlar ile Yerel Yönetimler tanıtılacak, ilçenin özellikleri ele alınacaktır.

24.05.2012