Şehri yaşamak kadar anlatmak da zordur. Bir şehre ayna tutmak ve o aynadan şehri izlemek ancak şehre kalp gözüyle bakmakla olur. Seyyahlığın tarihiyle şehrengiz yazarlığının tarihini bir tutmak gerekir. Şehirlere âşık bir seyyahın gözüyle gördüğünü, kalbiyle dillendirmesi ayrı bir sanat olduğundan şehirlerin dilini, ruhunu ancak bir seyyah en içten şekilde anlatabilir. Şehir şehir gezmek, her şehrin havasını almak, suyunu tatmak, insanlarının arasına karışmak sonra da bunları cümle cümle yazmak ancak bir sevda işi olabilir.
Şehirlere Sevdalı Bir Derviş: Evliya Çelebi
Şehirler üzerine hazırlanmış en güzide çalışma şüphesiz Evliya Çelebi’nin Seyehatnamesi’dir. On ciltten oluşan ve dünya edebiyatında bir örneği daha bulunmayan bu eserinde Evliya Çelebi, Anadolu’dan başlayıp dünyanın birçok ülkesine kadar uzanan geniş bir yelpazenin şehirlerini yazar. Onun anlatımında şehirler hayat bulur. Onun üslubuyla şehirler ayrı bir yüzle çıkar, karşımıza. Yer yer abartılı anlatımı, bazen hayâl âleminden süzülen bakışıyla şehirlerin en müstesna hâllerini onun eserinde bulabiliriz.
Erzurum’un soğuğu, İzmit’in ormanları, Tokat’ın şairleri, onun seyahatnamesinde özgün bir dille anlatılır. Erzurum’un soğuğunu anlatırken; “Vallahi 11 ay, 29 gün Erzurum’da oldum. Halk hep yaz gelecek, dedi. Ben göremedim.” demiştir. Tokat’ı anlatırken de; “Âlimler konağı, fazıllar yurdu, şairler yatağı; Tokat” der.
Hezarfen Ahmet Çelebi’nin ilk uçuşu da onun eserinde geniş yer tutar. Her ne kadar Seyahatname geniş bir coğrafyayı anlatan bir eser olsa da içinde en geniş yer bulan şehir, İstanbul olmuştur. Saraylardan, paşalardan, düğünler ve şölenlerden uzun uzun bahseden Evliya Çelebi, bu anlatımıyla hem bir şehrengiz yazarı gibi davranmış hem de bir tarihçi gibi devrin olaylarını yansıtmıştır. Onun gözünde şehirler, bir hayâlin gerçekleştiği masal dünyalarıdır. Her şehir güzeldir aslında. Önemli olan bu güzelliği görebilmektir. Evliya Çelebi, gezmeyi kendine iş edinmiş bir seyyahtır. Bazen gezi amacıyla bazen devlet göreviyle uçsuz bucaksız bir coğrafyada nefes almıştır. Onun için her şehir, yeni bir dünyanın kapısı gibidir. Doğudan batıya uzanan çizgide değişen insan yaşamları, gelenek ve görenekler, insanların değer yargıları onun eserinde bazen mizahla bazen öğretici bir üslupla şekil alır.
Devamı: https://www.dunyabizim.com/kitap/sehir-kokan-kitaplar-h39301.html
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.