• İstanbul 12 °C
  • Ankara 11 °C

Yunus Emre Altuntaş: Büyük Türkçe Sözlük

Yunus Emre Altuntaş: Büyük Türkçe Sözlük
Sürekli söylüyoruz yine söyleyelim: Sözlük önemlidir! İnsan olarak varlığımızın en önemli nişanesi dilimizdir.

Hz.Adem'e yeryüzüne indirildiğinde öğretilen kelimeler bir lütuf bir armağandı. Bunu Kuran-ı Kerim'deki ayetlerden de öğrenebiliyoruz. Allah yüce kitabında pek çok kelime üzerine yemin ederek de hikmetin ışığını gösteriyor. Kullandığımız kelimelerle kurduğumuz dünya aslı itibariyle bizim hayatımızın niteliğini de belirliyor. Ahlak, kültür, inanç, duygu, milletleşme, insan ilişkileri, aile ve tarih kullandığımız kelimelerin zihnimize ve gönlümüze yansıdığı halleriyle ortaya çıkıyor. Özellikle son yarım asırda kelimelerimizin asaletini kaybettik. Nice güzel kelimemiz dilimizden çekildiği için ruhsal ve insani yapımız da değişti. Oysa güzel kelimeler (hem ses olarak hem anlam olarak) insanı rahatlatır, adeta doğal terapi uygular. Kelimeler bir toplumun kaderini belirler. Nietzche bir kitabında "Almanları asker yapan kullandıkları dilidir" diyerek konuyu özetler. Geçen yüzyıl boyunca dilimizi katletmek için nice talihsiz girişim yaşandı. Hem de bu devlet eliyle gerçekleşti(Dünyanın hiçbir yerinde hiçbir devlet kendi dilini bu denli katletmemiştir). Bunun için paravan bir yapı olarak Türk Dil Kurumunu ihdas ettiler. Günümüzde Türk Dil Kurumunun derin sessizliğini görünce halen kuruluş amacına hizmet ettiğini anlamak zor değil. Şükür ki dilimizi sahiplenen Yunus yürekli insanlar var ve bu isimler ömürlerini Türk dilinin korunmasına ve geliştirilmesine adamışlardır. Şeyhülislâm Mehmed Esad Efendi, Şemseddin Sâmî, Ömer Seyfettin, Nihat Sami Banarlı, Ferit Devellioğlu, İlhan Ayverdi, Samiha Ayverdi, Yavuz Bülent Bakiler, Mehmet Kanar, Yaşar Çağbayır ve Mehmet Doğan bu konuda aklıma gelen ilk isimler. Bu isimlerin neredeyse tamamı bireysel gayretleriyle Türkçe'mize dikkat çekmeye çalışmış, pekçoğu da sözlük çalışmalarına imza atmıştır.

Mehmet Doğan'ın neredeyse 40 yıllık emeğinin ürünü olan Büyük Türkçe Sözlük bu alandaki en yetkin çalışmalardandır. Bu sözlük 1981 yılında ilk kez yayınlandığından bu yana sürekli gelişmiştir. Türk Dil Kurumunun ideolojik sebeplerle sözlüğüne almadığı ve tarif etmekten ziyâde tahrif ettiği kelimelere sahip çıkan Mehmet Doğan, hafızamıza musallat olan kelime cellatlarına âdeta başkaldırmıştır. Sözlükte, harf inkılabından sonra Türkçenin kaidelerine aykırı olarak uydurulan kelimeler [uyd] ibaresiyle madde başlarında gösterilmiştir. TDK’nın yıkıcı bir anlayışla anlamlandırdığı kelimeler tarafsız ve doğru bir şekilde açıklanmıştır. Büyük bir ihtiyaca cevap veren bu eser aynı zamanda TDK’nın sözlüğünün gelişmesine de dolaylı olarak katkı sağlamış ve kendisinden sonra yazılan sözlüklere ilham kaynağı olmuştur. Yaklaşık olarak 130.000 kelimelik bir söz varlığını içeren Doğan Büyük Türkçe Sözlük, Türk edebiyatının yüzlerce müellifinden seçilen cümleler ve mısralarla zengin bir muhteva içermektedir. Sözlükte binlerce deyim, terim ve tamlama da Türkçenin ruhuna uygun şekilde açıklanmış. Yapılan son baskısında 2 cilt haline gelen sözlükte kelimelerin Osmanlıca yazılışlarına yer verilerek büyük bir boşluk doldurulmuş oldu. Ayrıca kelimeleri anlamlandırmak için yapılan alıntılar, yöresel kullanımlara ilişkin örnekler, kelimelerin kökenine ilişkin açıklamalar bu çalışmayı alanındaki en yetkin sözlük haline getirmiştir. Bundan sonrasında sözlüğün daha da genişleyeceğini ön görmek yanlış olmasa gerek. Mehmet Doğan adeta Türkçemizi yeniden asli hüviyetine döndürmek için doğmuş çağımızın Yunus'udur. Bu anlamda gelecek nesiller için değeri ölçülemeyecek bir hizmete imza atmıştır. Allah hayırlı uzun ömürler versin. Şahsım adına, Türkçe sevdalısı tüm yürekler adına teşekkür ediyorum.

Bu haber toplam 1052 defa okunmuştur
  • Yorumlar 0
    UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
    Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
    Bu habere henüz yorum eklenmemiştir.
Diğer Haberler
Tüm Hakları Saklıdır © 2012 Türkiye Yazarlar Birliği | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz. Sitede yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir.
Tel : 0312 232 05 71 - 72 | Faks : 0312 232 05 71-72 | Haber Scripti: CM Bilişim