Dolayısıyla sigaranın zararlarını en aza indirebilmek için bağımlılık ve hastalık statüsünde değerlendirilerek tedavi çareleri aranmalıdır. Ülkemizde çok önemli kanuni düzenlemeler yanında sigara bağımlılığı tedavi kliniklerinin açılması ve nihayet sigara bırakma tedavisi alan hastaların Sağlık Bakanlığı’nca temin edilecek ilaçlardan ücretsiz yararlanacağının duyurulması takdire şayan gelişmelerdir.
15 Ocak 2019’da yürürlüğe giren, ‘4736 Sayılı Kanun’un birinci maddesinin birinci fıkrası hükmünden muaf tutulacakların tespitine dair Cumhurbaşkanlığı kararı’na göre, sigarayı bırakma tedavisi alan hastalar, sayıları 300 bini geçmemek şartıyla ve herhangi bir sosyal güvencesi olup olmadığına bakılmaksızın, Sağlık Bakanlığı’nca temin edilerek birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurum ve kuruluşlarına dağıtımı yapılacak Nikotin Replasman Preparatları ile Bupropion HCI ve Vareniklin içerikli ilaçlardan tütün bağımlılığı tedavi ve eğitim birimleri vasıtasıyla ücretsiz faydalanabilecektir (1).
Türkiye’de halen 15 yaş ve üzerindeki yetişkinlerin yüzde 31,2’si sigara içmektedir. Sigara kullanımının erkeklerde %50, kadınlarda ise %15 oranına ulaştığı ülkemizde ücretsiz hizmet sunan 171 Alo Sigarayı Bırakma Hattı aranarak sigarayı bırakma konusunda doğru yardım alınabilmektedir. 24 saat kesintisiz hizmet veren 15 kişilik uzman sağlık ekibi, hatta başvuran sigara bağımlılarını uygun merkezlere yönlendirmekte ve iletişim bilgilerini kişiye en yakın sigara bırakma polikliniğine bildirmektedir (2). Sigarayı bırakmaya karar vermekte zorlananların profesyonel destek alması son derece önemlidir.
Sigarayı bırakmaya çalışırken insanlar farklı desteklere ihtiyaç duyar. Sigarayı bırakmada yardımcı olmak amacıyla açılan birakabilirsin.org internet sitesi, kısa ve uzun vadeli ihtiyaçlara cevap verebilecek profesyonel çalışmalara yer vermekte olup sigarayı bırakmaya niyetlenenler için çok yararlı içerikler yayınlamaktadır (3).
Güzel Örnekleri Çoğaltmak ve Yaygınlaştırmak
Nüfusun %11’nin tiryaki olduğu, %10’unun ise belirli zamanlarda sigara içtiği İsveç’te 2025 yılında tütün mamulleri tamamen yasaklanacak. 2005 yılında kapalı alanda sigara içimini yasaklayan İsveç, 2019 yılı temmuz ayından itibaren açık havada özellikle parklarda, tren istasyonlarında, stat, spor salonları, ev, apartman, restoran, kafe önlerinde ayakta veya oturarak sigara içilmesini yasaklayacak. Halen iş yerlerinde ve kamu sektöründe çalışanlar için sigara içme bölümleri bulunan İsveç’te 2025 yılından itibaren tütün ürünlerinin piyasaya sürülmeyeceğini ve böylece başta sigara olmak üzere puro, pipo tütünü ve elektronik sigara satışının men edileceğini 6 yıl öncesinden duyurulmuştu (4).
Anadolu Ajansı’na açıklama yapan Yusuf Özmerdivenli Kayseri Lisesi’nde 1960’lı yıllarda okuduğu dönemde arkadaşlarının babalarının verdiği harçlıkla sigara alırken kendisinin bu illetten nasıl korunduğunu şöyle anlattı: “Bana da ‘İç Yusuf, bir taneden, iki taneden bir şey olmaz.’ gibi telkinlerde bulundular. Ama ben ‘Sigara içmeyeceğim, o parayla kitap alacağım.’ dedim. Sigara içseydim yanıp gidecek, duman olacaktı. Sigara içmemenin bana kazandırdığı servet, 10 bin ciltlik kütüphane. Çok sayıda öğrencim bundan istifade ediyor, kitap okuma alışkanlığı kazanıyor. Bundan mutluluk duyuyorum. Bu bana sigara içmemenin 70 küsur yaşında olmama rağmen kazandırdığı servettir. Sağlık yönünden kazandırdığına gelince, bunu ancak Allah bilir ancak benden en az 15-20 yaş küçük olup sigara içen arkadaşlarımla koşuya da çıkarım, merdiven de çıkarım.” (5).
Hacettepe, Bilkent ve Başkent üniversiteleri arasında tütün kullanımının önlenmesine dair iş birliğini kapsayan “Tütünsüz Üniversite İçin Adım Adım” projesi, kampüslerde sigara içilen alanları daraltmaya ve sigaranın cazibesini azaltmayı amaçlıyor. Tütün kullanan ve kullanmayan herkesin sağlık hakkının korunması bağlamında geliştirilen örnek proje Eylül 2020’de her üç kampüsün tamamen sigarasız olmasını hedeflemektedir (6).
Yozgat’ta 180 kişinin yaşadığı Haydarbeyli köyü muhtarı Rifat Eraslan; “Köylümüz birbirine bakarak sigarayı bıraktı. Bayanlar da eşlerini destekledi. Sayın Cumhurbaşkanımızın sözünü tuttuk, sigarayı bıraktık.” dedi. Yasin Uğurlu ise şunları kaydetti: “Şu an köylülerimiz sigara içmiyor. Herkes spor yapıyor, kadınlar yürüyüş yapıyor. Şu an herkes mutlu. Evlerde ve arabalarda sigara kokmuyor. Sigara içen misafirlerimiz geldiğinde, sigara içmeyenlerden utandıkları için onlar da içmiyor. Köyümüzde bir tane sigara izmariti göremezsiniz.” (7).
Bilecik ili Gölpazarı ilçesine bağlı 86 nüfuslu Karaahmetler köyünde misafirler dâhil kimse sigara içmiyor. Sigarayı bütünüyle bırakan köylüler kış aylarında tarım işlerinin azalması sebebiyle toplandıkları kahvehanede temiz hava soluyup çaylarının yanında kuru yemiş yiyorlar. “Artık köyümüzde sigara içen yok. Bu kararı vermeden önce köy nüfusunun yüzde 80-90’ı sigara içiyordu.” diyen köy muhtarı Sezai Akar, ne izmarit ne de sigara kokusunun kalmadığı köyde günde üç paket sigara içenlerin bile sigarayı bıraktığını ifade etti (8).
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.