Edirne, Osmanlı Devleti’nin doksan iki yıllık başkenti. En görünür yanı, Mimar Sinan’ın ustalık eseri Selimiye Camii. “Şehir” sözcüğünü dolduran bir geçmiş öyleyse; zira bizde medenilik kubbenin altından taşar ve bir selâtin cami bir şehri inşa eder.
Şehir ansiklopedileri günümüzde sık rastlar hale geldiğimiz çalışmalar. Yanısıra küreselleştiği söylenen dünyamızda sanki bir olumlu karşı çıkış yahut belki de sade bir gereklilik olarak çeşitli alanlarda yerel çalışmalar artıyor. Demek ki “büyük resme bakmayı!” öğrenen dünyamızda bir de akıp giden zaman ve insana yakından bakma gereği duyuluyor. Peki ya geçmişe gidip şehir çalışmalarını ve Edirne’yi bağlarsak birbirine? O zaman Ahmed Bâdî Efendi’nin Riyâz-ı Belde-i Edirne’si ile karşılaşırız. Şahsım adına hoş bir tanışma olduğundan arz etmek istedim.
Ahmed Bâdî Efendi: Tarihçi, divan şairi, hattat, vergi müdürü
Kimdir Ahmed Bâdî Efendi? Tarihçi, divan şairi, hattat ve vergi müdürüdür. 1255 (1839) yılında Edirne’de dünyaya gelmiş. Evvela bir Edirneli. Babası Kaltakkıran Mehmed Ağa, dedesi Müstecâbî Osman Çelebi. İlk tahsilini Kirişhâne’de Taş Mektep’te tamamlamış ve hat icazeti de almış. Sonrasında Selimiye Camii hocalarından, Molla Fenâri’ye kadar Arapça, Divan-ı Hâfız’a kadar Farsça ve Mültekâ’ya kadar da Arapça okuyup özel olarak da matematik dersleri alarak memuriyete başlamış. 24 yaşında (1862-63) başladığı memuriyeti boyunca yükselmiş, seyahatler ve sürgün görmüş, hizmetlerinden ötürü birçok Osmanlı nişanı alıp 1323’te (1908) emekliye ayrılmış. Bu yıl içinde de vefat etmiş. Kabri, Eyüp’te Merdivenli Mezarlıkta imiş. Ancak mezarlığın bugünkü durumu nedeniyle ne kadar aranıldı ise de tespit olunamamış. Bahsini ettiğimiz eseri dışındaki eserleri ise şöyle: Armağan, Divan, Tavzîhü’l Ebvâb alâ Teshîli’l Hisâb. Ruhu, tanıtmaya gayret edeceğim eserinin günümüze kazandırılması vesilesi ile şad olsun.
Ahmed Bâdî Efendi, on altı yıllık çalışmasının neticesi olan bu eserde 17. yy tarihçilerinden Abdurrahman Hıbrî’nin 1359-1633 yıllarının Edirne’sini anlattığı Enisü’l Müsâmirîn isimli tarihini tashih edip tamamlayarak, üzerine 267 yıllık (1633-1900) bir tarihi de ekleyerek kaleme almış. Eser üç ciltten mürekkep olup eserin başında kaynak olarak istifade ettiği doksan sekiz eseri sıralamış Ahmed Bâdî Efendi. Bu eserler arasında Osmanlı kitap dünyasının nadide pek çok örneği de yer alıyor. Konu çeşitliliği ve zenginliği ile şaşırtan ve takdir edilesi, örnek alınası bir kaynakça doğrusu. Eserde lisanı genelde sanat kaygısı taşımayan, tarihçi kalemi öne çıkan ancak kendisi de bir şair olan Ahmed Bâdî Efendi “Şairler” kısmında dilini sanatlı hali ile sergiliyor. Edirne sandığında Osmanlı Devleti’nin tarihine, kültür ve sanatına, önde gelen siyasi, dini, medeni şahsiyetlerine, mevcut ve namevcut mimari eserlerine, dillere emanetken yazıya geçirilmiş büyük olaylara, şenliklere olabildiğince ayrıntısıyla ve sağlam kaynaklara dayalı bilgilerle değinen müellifin eseri büyük bir armağan gerçekten.
Selimiye Camii kubbesi Ayasofya Camii kubbesinden büyüktür
Bu denli bir girişten sonra eserin gözüme çarpan bir bölümünü kısaca nakletmek herhalde isabet olur. Bu bölümse yazının başında geçen Selimiye Camii ile ilgili bölüm olup 11. ciltte Ravzatü’l Cevâmi’i’ş Şerîfe’de baş tarafta geçiyor. (Özetleyerek ve lisanını sadeleştirerek naklediyorum.)
Devamı için: http://www.dunyabizim.com/Manset/20304/edirneye-dair-115-yil-oncesinde-yazilan-kitap.html
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.