Nobel Edebiyat Ödülü Belaruslu yazara

İsveç Akademisi 2015 Nobel Edebiyat Ödülü’nü, Belaruslu gazeteci yazar Svetlana Alexievich’in kazandığını açıkladı.

Akademi’nin Başkanı Sara Danius açıklamasında, "Alexievich’in çalışmaları, günümüz dünyasında eziyet ve cesaretin anıtıdır" dedi.

Belaruslu araştırmacı gazeteci ve yazar Svetlana Aleksandrovna Aleksiyeviç ile birlikte, Japon Haruki Murakami, Kenyalı Ngugi wa Thiong'o ve ABD'li yazarlar Philip Roth ile Joyce Carol Oates ödüle yakın isimler arasında gösterilmişti.

SVETLANA ALEKSİYEVİÇ 

Ukrayna'nın Stanislav kentinde 1948'de dünyaya gelen Aleksiyeviç, 1972 yılında Minsk Üniversitesi Gazetecilik Bölümü'nden mezun oldu. Okuldan sonra hem yerel gazetelerde muhabirlik yapan hem de bir okulda ders veren Aleksiyeviç, daha sonra Neman adlı edebiyat dergisinde çalışmaya başladı. 

Aleksiyeviç'in İkinci Dünya Savaşı, Sovyet-Afgan Savaşı, Çernobil faciası, Sovyetler Birliği'nin dağılması gibi olaylara tanıklık eden kişilerle yaptığı röportajlar büyük ilgi çekti.

Belaruslu yazar Ales Adamoviç'ten etkilenen Aleksiyeviç, edebiyata yöneldi. "Savaşın Kadınca Olmayan Yüzü" adlı ilk kitabını 1983'te tamamladı. Ancak kitabı, "kahraman Sovyet kadınını küçültücü ifadeler içerdiği" gerekçesiyle 1985'e kadar yayımlanmadı. İkinci Dünya Savaşı'nın hiç bilinmeyen yönlerini anlatan kadınların monologlarından oluşan kitap, daha sonra büyük ün kazandı ve dünya genelinde 2 milyondan fazla satıldı.

Aleksiyeviç, Sovyet-Afgan savaşı sırasında Afganistan'ı ziyaret etti. Savaşta ölen gençlerin anneleri ve gazilerle yaptığı konuşmaları "The Boys in Zinc (Çinko Çocuklar)" adlı kitabında topladı.

1986'daki Çernobil faciasına tanıklık edenlerle ilgili "Çernobil'den Sesler: Nükleer bir Felaketin Sözlü Tarihi" adlı kitabını 1997'de yayımlayan Aleksiyeviç, 2000 yılında hükümeti eleştiren yazıları nedeniyle hakkında açılan soruşturmanın ardından ülkesinden ayrıldı. On yıl boyunca Fransa, Almanya ve İsveç'te yaşadıktan sonra 2011'de ülkesine geri döndü. 

Aleksiyeviç'in eserleri, birçok dile çevrildi. Türkçeye çevrilen eserleri arasında "Nazi İşgalinde Sovyet Kadınlar" ve "Çernobil'den Sesler: Nükleer bir Felaketin Sözlü Tarihi" bulunuyor. 

Eserleri arasında  21 senaryo ve 3 tiyatro oyunu da bulunan Aleksiyeviç, halihazırda aşk öykülerinden oluşan "The Wonderful Deer of the Eternal Hunt" adlı son kitabı üzerinde çalışmaya devam ediyor. 

Aleksiyeviç, internet sitesinde eserlerini şöyle anlatıyor: 

"Gözlemler, nüanslar, ayrıntılar için insan hayatı araştırıyorum. İlgi alanım ne hayatın kendisi, ne savaş, ne Çernobil ne de intihar. Beni asıl ilgilendiren insanoğluna neler olduğu, çağımızda bize neler olduğu. İnsan nasıl eyleyip nasıl tepki veriyor? Özünde insanın ne kadarı biyolojik özelliklerden, ne kadarı çağın getirdiklerinden, ne kadarı kendisinden oluşuyor?

Yıllarca gerçek hayata muhtemel en yakın yolu bulmak için yazma biçimlerini araştırdım. Tıpkı bir mıknatıs gibi beni kendine çeken gerçeklik, bana işkence ediyor, uyuşturuyor. Gerçekliği yakalayıp kağıda dökmek istiyorum. İşte bu yüzden insan seslerini ve itiraflarını, tanıklık edenlerin ifadelerini kullanıyorum. Ben dünyayı nasıl duyuyor ve görüyorsam öyle yazıyorum: Tek tek insanların seslerinden oluşan bir koro ve günlük ayrıntılardan bir kolaj. İşte bu şekilde aynı anda bir yazar, gazeteci, sosyolog, psikolog ve vaiz olabiliyorum." 

Aleksiyeviç,  8 milyon İsveç Kronu (yaklaşık 3 milyon lira) tutarındaki ödülün de sahibi oldu. 

İsveç Kraliyet Bilim Akademisi, yarın Barış Ödülü'nü kazanan ismi açıklayacak. Nobel Ekonomi Ödülü'nün sahibi ise 12 Ekim'de belli olacak. 

Bilim dünyasının en prestijli ödülü için adaylar, her bir alan için oluşturulan komite üyeleri tarafından belirleniyor. Akademi üyelerinin yaptığı oylamada da oyların çoğunu alan aday, ödülün sahibi oluyor. 

NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ 

1901 ve 2014 yılları arasında 107 kez Nobel Edebiyat Ödülü verildi. Toplam 111 kişiye layık görülen ödüllerden sadece dördü iki yazar arasında paylaştırıldı. En son 1974'te Eyvind Johnson ve Harry Martinson, Nobel Edebiyat Ödülü'nü paylaşan yazarlar oldu. 

Nobel Edebiyat Ödülü'ne şimdiye kadar 13 kadın layık görüldü: Selma Lagerlöf (1909), Grazia Deledda (1926), Sigrid Undset (1928), Pearl Buck (1938), Gabriela Mistral (1945), Nelly Sachs (1966), Nadine Gordimer (1991), Toni Morrison (1993), Wislawa Szymborska (1996), Elfriede Jelinek (2004), Doris Lessing (2007), Herta Müller (2009) ve Alice Munro (2013).

Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan en genç yazar Rudyard Kipling oldu. "Orman Çocuğu" adlı kitabıyla tüm dünyada ün kazanan İngiliz yazar Kipling, 1907'de ödülü aldığında 42 yaşındaydı.

Nobel Edebiyat Ödülü verilen en yaşlı yazar ise 2007'de 88 yaşındayken ödüle layık görülen Doris Lessing oldu. 

ÖDÜLÜNÜ ALMAYANLAR

İki yazar, Nobel Edebiyat Ödülü'nü geri çevirdi. 1958'de ödülü kazanan Boris Pasternak, önce ödülü kabul etti, ancak daha sonra ülkesi Sovyetler Birliği'nin baskısıyla geri çevirdi. 

Nobel Komitesi tarafından 1964'te Edebiyat Ödülü'ne layık görülen Jean Paul Sartre ise ilke olarak hiçbir ödülü kabul etmediği için Nobel'i almadı.  

Devamı için: http://www.dunyabulteni.net/manset/342671/nobel-edebiyat-odulu-belaruslu-yazara