“Benim Adım Dertli Dolap” kitabı üzerine

Bu debdebeli hayat meşgalesinde bir an durup nefeslenmek ve âşıkların iniltilerine kulak vermek isterseniz Türkan Alvan Hanımefendi’nin “Benim Adım Dertli Dolap’’ adlı eserini alın ve bir an önce okumaya başlayın. Çünkü bu eser, Türk edebiyatının tozlu raflarının arasından gizemli bir seda ile gönüllerinize nakşolunacak ender bir çalışma. Eseri ender kılan şey ise dolab-nâme kültürünü günümüze taşıyor olması.

Dolap, Farsça asıllı bir kelime olup kuyudan su çıkarıp bahçeleri sulamaya yarayan döner makine, her türlü dönen çark, çıkrık anlamlarına gelmektedir. Klasik edebiyatımızda ise kuyudan su çeken alet manasıyla kullanılmıştır. Âşık döktüğü gözyaşlarıyla dönüp dururken bir dolabı andırır. Gönül ise inlemesi dolayısıyla su çekerken ses çıkaran dolaba benzetilmiştir.1 Şam’da Âsi Nehri üzerinde efsanevî bir dolaptan söz edilmektedir. Bu dolap döndükçe “Yâ Muhammed” diye ses çıkarıyormuş. Bu, dolab-ı Muhammedî olarak isimlendirilmiş ve eski şairlerimize ilham kaynağı olmuştur.2

Yazar Türkan Alvan Hanımefendi birçok şairimize ilham olan bu dolâb-ı Muhammedî vesilesiyle ortaya çıkan dolab-nâme kültürünü eserinde ayrıntılı bir şekilde ele almıştır. “Takriz”den sonra dört ana başlıktan oluşan eserin ilk bölümü “Tarihçe” ismini alıp “Su Değirmeni Tarihçesi ve Edebiyatı, Su Dolapları Tarihçesi ve Edebiyatı, Tarihi ve Menkıbeleriyle Dolab-ı Muhammedî, Hacılar ve Dolab-ı Muhammedî, Pîr Sümbül Sinan ve Su dolabı, Sâkiyadan Su Çeken Bir Kuş: Saka” gibi kısımlardan meydana gelip daha çok “Su değirmeni nedir?” sorusuna cevap aramaktadır. Aynı zamanda eserin bu bölümü dolab-nâme edebiyatı hakkında giriş niteliği taşımaktadır. Eserin ikinci bölümü “Dolab-nâme Türünün Kaynakları” ismini alıp kendi içerisinde beş kısma ayrılmıştır. Bu kısımlar şunlardır: Kur’an ve Sünnette Kâinatın Dile Gelmesi, Tasavvufun Dolab-nâme Türüne Etkisi, Mevlânâ’nın Dolab-nâme Türüne Etkisi, Âşık Paşa’nın Dolâb-nâme Türüne Etkisi, Ahmedî’nin Dolab-nâme Türüne Etkisi.

Devamı: https://www.dunyabizim.com/kitap/benim-adim-dertli-dolap-kitabi-uzerine-h44208.html