D. Mehmet Doğan: Dildeki istikrar 20. yüzyılda bozuldu

16 Ekim 2021 tarihinde vakfın toplantı salonunda yüz yüze gerçekleşen söyleşiyi Server Vakfı Başkanı Mehmet Ali Bulut yönetti.

Server Vakfı'nın Youtube kanalından canlı olarak yayınlanan programında D. Mehmet Doğan dil ve felsefe arasındaki ilişkiyi anlatarak konuşmasına başladı.

Oğuz Türkçesi Anadolu’da yazılı hale geldi

Doğan, “Dil felsefesi güçlü bir felsefe. Felsefe de zaten dille yapılıyor, ama felsefe yapabilecek bir diliniz olması gerekir. Bir kere kelime haznnizin geniş olması icap ediyor. Farklı anlamları karşılayacak kelimeleriniz olması gerekiyor ve elbette dilde de istikrar olması gerekiyor. Maalesef Türkiye’de dilde istikrar 20. yüzyılda bozuldu. Bu istikrar daha önce var mıydı yok muydu çok tartışıldı. Yani Osmanlıların dili kasten ihmal ettiği, hatta bozduğu yolunda iddia ve efsaneler üretilmiştir. Osmanlıların dille ilgili bir meselesi yoktu.  Aslında dilin bir seyri var bu seyir çeşitli şekillerde tezahür ediyor. Oğuz Türkçesi Anadolu’da yazılı hale geldi. Yunus Emre Anadolu’da türkçe edebiyatın büyük bir başlangıcını yaptı.  

Yunus Emre’nin Divanıyla ortaya büyük bir metin koyduğunu belirten D. Mehmet Doğan sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bunun kendi zamanında yazılı hale gelip gelmediğini de bilmiyoruz. Yazıya geçirilme işi belki yapıldıysa bile çeşitli sebeplerle kaybolmuş olabilir. Ama elde olan nüshalardan Yunus Emre’nin şiirlerinden bir fikir edine biliyoruz. Yunus Emre’nin şiirleri halk arasında yaygın olarak ezberlenmiş, musikiyle okunmuş, bizim annelerimize kadar devam etmiştir. Musiki olan tekkelerde Yunus Emre ilahileri olmaması mümkün değil.”

Osmanlılar Türkçe edebiyatı destekledi

Anadolu’da Türkçe’nin gelişimine dair bilgiler verene Doğan Osmanlılar döneminde kullanılan dile ilişkin olarak şu değerlendirmeyi yaptı:

 “Türkçe edebiyatı destekleyen beylikler var. Aydınoğlu Beyliği, Germiyanoğlu Beyliği ve Osmanlılar var.   Osmanlılarda baştan beri Türkçe edebiyatı desteklemiş ve resmi yazışmalarını da Türkçe yapmıştır. Dil edebiyatta farklı bir şekle bürünüyor. Şiir sanatıyla uğraşanlar sanatlarını göstermek için arapça ve farsça kelimelere çok yer veriyorlar. Öte yandan tarih kitaplarımızın dili de sade.  Halka yönelik dini metinlerin dili sade ve kolay anlaşılır. Bu neden böyle, çünkü halkın kolayca anlaması lâzım. Halk okusun, anlasın mucibince de amel etsin diye. Büyük şairlerin eserlerini okurken Türkçenin gücünü hissediyorsunuz. Yunus Emre hayatında hiçbir zaman dil bilgisi, gramer kitabı okumamıştı, kimseden Türkçe dersi almamıştı ama Türkçesi mükemmel.”

Dil Kurultayında Türkçeye sert müdahaleler oldu

Dili çığırından çıkaran müdahalenin dil devrimi olduğunu ve dil devrimi uygulayıcılarının hiçbirinin gerçek anlamda dilci olmadığını belirten D. Mehmet Doğan, “1932’de ilk defa yapılan Dil Kurultayı Türkçeye sert müdahalenin başlangıcıdır. Osmanlı düşmanlığı, Türk ve Türkçe hamaseti yanında, Türkçenin batı dilleri ile aynı kökten olma iddiasına dayanan tezlerin okunması, konuşmaların yapılması şeklinde 10 gün sürmüştür. Görülecektir ki bu kurultayda ilim konuşmamıştır, hakikat gözetilmemiştir, hak teslim edilmemiştir, gerçek anlamda bir dil ıslahı programı ortaya konulmamıştır.” diye konuştu.

D. Mehmet Doğan söyleşinin sonunda okuyucularına yeni çıkan kitabı “Türkçe Düşünmek, Türkçeyi Düşünmek” isimli eserini imzaladı.

Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürü Mehmet Nezir Gül, TYB Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, TYB Vakfı ikinci başkanı İbrahim Ulvi Yavuz’un da karıldığı söyleşiye Server Vakfı üyeleri de büyük ilgi gösterdi.

Mahmut Erdemir