Günümüz edebiyat dünyasında genelde şiirleri, dergiciliği, eleştirmenliği ve yayıncılığı ile tanınan, Türkiye Yazarlar Birliği eski Genel Başkan Yardımcısı Özbahçe, Nisan 2022 tarihinde iki eleştiri kitabını birden yayımladı.
Geçtiğimiz günlerde bu eserlerden “Çevrimdışı” hakkında bir değerlendirmede bulunmuştuk. (https://www.tyb.org.tr/osman-ozbahcenin-cevrimdisi-kitabi-cikti-55806h.htm )
Yazarın şimdi ve daha önceki eleştiri kitapları incelendiğinde ilk göze çarpan özelliği; şiir, hikâye ve roman yazarlarının metinlerini değerlendirirken tartışma açıcı yeni konuları gündeme getirmekle kalmıyor aynı zamanda toplumda karşılığı olan, okunan, yorumlanan yazar ve şairlerin eserlerinden örnekler vererek gerektiğinde karşılaştırmalar da yapmasıdır.
Eserde yer alan tüm bu eleştiri ve değerlendirmelerin yer aldığı 13 bölüm şu başlıklardan oluşuyor:
“Edebiyatsız Edebiyat, İstiklâl Marşının Şiiri, Mükemmel Karışım, Erdem Beyazıt’ın Şiiri, Hayat Ölen Bir Şeydir, Arif Ay’ın Şiirine Genel Bakış, İbrahim Demirci’nin Şiiri, Yavaşlatılmış Zaman, Mehmet Erdoğan’ın Şiirine Dair Mukaddime, Bülent Keçeli’nin Şiirinde Teknik Yönelim, Kayıp Kişi, İbrahim Demirci Şiirleri Kronolojisi ve Bülent Keçeli Şiiri Kronoloji.”
Doğrusu, günümüz şiirinin konusu, dili, üslubu, zayıf ve güçlü yanları, tekniği, mesajı bağlamında sağlam şiir perspektifiyle eleştiren, yorumlayan Özbahçe aynı zaman genç-usta ayırt etmeksizin şairlerin eserleri üzerinden bir durum tespiti de yapıyor okuyucuya. Ve diyor ki:
“Şiirde sorun hikâyeye nazaran daha zor. İnsanlar şiire okuyucu olarak yaklaşmıyor. Yazmak amacıyla ilgi gösteriyorlar. Ortamdaki şiir kitaplarının çoğu bu denemelerin ürünü. Şairlerin bir kısmı bu kategoride. Okuyucu şiirle, modern şiirle, herhangi bir kişinin herhangi bir nedenle döktürdüğü herhangi bir manzumesini aynı bağlama yerleştiriyor. Bu da şiir, o da şiir yaklaşımında. Modern şiir karşısında yetersiz ve çaresiz. Kitapçı rafları da, internet satış noktaları da iki ürünü de aynı kategoride yan yana sergileniyor.”
“Şiirde sorun hikâyeye nazaran daha zor; çünkü hikâyenin ve romanın piyasası var, şiirin yok. Piyasa hikâye ve roman temelinde sanatçıyı destekliyor. Yeni başlayan genç bir hikâyeci bile ilk kitabıyla kısa sürede dört beş baskı yapabiliyor. İyi pazarlanmış bir roman binlerce satabiliyor. Baskı adedi beş yüze düşen şiir ancak beş yılda tüketilebiliyor. Modern şiire okuyucu ilgisinin kesilme nedeni modern şiirin klâsik şiir olmaktan çıkmasıdır. Geleneksel kural ve kalıplarla açıklanamayacak bir metni okuyucu özümseyemiyor. Fakat klişe temelinde üretilen metinler de okuyucu ilgisinden yoksun. Çünkü sayı çok. Herkes rahatça kitabını ortama atabiliyor. Eş dost ilgisiyle mutmain. Gerçek şiir kalabalıkta bir yıldız gibi parlayamıyor.”
Eserin tanıtım metninde içeriğe ilişkin şu bilgiler veriliyor:
“Günümüz edebiyatında sorun Edebiyatsız Edebiyattır. Edebiyatsız Edebiyatın en önemli nedeni de klişe. Şiir yazmak da, hikâye yazmak da günümüzde kolaylaştı. Çok az sanatçı bu kolaylığı kırmanın yollarını arıyor. Genel yaklaşım düz anlatım temelinde metin üretiyor. Şiir de, hikâye de yaratıcılıktan uzak, derinlikten yoksun. Klişe egemen söylem.
Günümüz sanatçısı egemen söylemden kopmak yerine bütünleşme çabasında. Oysa bütün klişeler gerçek hayat ve gerçek insan bağını koparır. Edebiyat hayattan koptukça klişeleşir. Klişe, edebiyatın durma noktası, donuklaşma göstergesidir. Klişenin karşısında sanat ve sanatçı yaratıcılık ve zekâ temelinde yükselir. Sanat, şiirde sanat göstergesi değildir. Fakat sanatsız şiir de şiir değildir. Bu paradoksu çözen Edebiyatsız Edebiyatın yoluna girer. Edebiyat sanatsal göstergedir. Günümüz edebiyatı sanatsız.
Edebiyatsız Edebiyat süslü dile, sanat akrobasisine, yapay dünya tasavvurlarına karşı çıkmaktır. Aynı ölçüde sanat vurgusudur. Ne yazık ki Edebiyatsız Edebiyat ortamında sanatsal üretime koşut eleştiri de edebiyatı edebiyat olarak yorumlayamamaktadır. Edebiyatı edebiyat olarak yorumlamak. Eleştirinin amacı da, işlevi de budur. Edebiyatsız Edebiyat, edebiyatı esas alan, edebiyat olarak yorumlamaya çalışan yazılardan oluşmaktadır.”
Edebiyatsız Edebiyat / Osman Özbahçe / Ebabil Yayıncılık / Yayın Tarihi: 09.05.2022 / Sayfa Sayısı: 184
Mahmut Erdemir
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.