Ergenin Beyninde Neler Oluyor?

 Çocuklarının büyümesine izin vermeyen, çocuğunun büyüdüğünü kabul eden annelerin neredeyse ilgisizlikle suçlandığı bir toplumda ergenlik yaşının ucu açık olmalı. Her şeyinin annesi tarafından yapılmasına alışmış çocuklar ileride haliyle büyüdüklerini inkâr edip "ergen" gibi davranmaya devam edebiliyorlar. Çocuk gibi demiyoruz çünkü bu insanlar fiziksel, bilişsel ve duygusal olarak daha çok ergene benzemekteler. Öyle ki dilimize "ergen gibi" benzetmesi deyim olarak yerleşmiş durumda.

Etrafta bu kadar ergen varken yetişkin bir insana konuyla ilgili araştırma yapmak vacip oluyor. Hele de gerçek anlamda bir ergenle aynı evde yaşıyorsanız bu evreye dair ne varsa yalayıp yutmak istiyorsunuz. Küçüklükten beri en nahif biçimde davrandığınız çocuğunuzla iyice yüz göz olmuş ve eskiden psikolojisini bozacağını düşündüğünüz kelimeleri sıradan bir şekilde sarf etmeye başlamışsanız, kendinize çekidüzen vermeye mecbur hissediyorsunuz. Tabii çekidüzen vermek istediğiniz sadece kendiniz değilsiniz ama bu bilgiyi gizli tutuyorsunuz. Çünkü ergenler ürkütmeye gelmeyen canlılardır.

Amerikalı nörobilimci Frances E.Jensen'in Ergen Beyni isimli çalışması bana yardımcı olabileceğini düşündüğüm bir kitaptı. Yazar kitabı aslında iki oğlunu büyütürken duyduğu ihtiyaçtan yola çıkarak, kendi çalışmalarına paralel olarak yazmış. Öncelikle ergenlik döneminde yaşanılan şaşkınlığın belli kişilere mahsus olmadığını, bu konuda uzman kişilerin bile aynı şeyleri yaşadığı bilgisi rahatlatıcı.

Kitap, William Shakespeare'nin "Kış Masalı" isimli çalışmasından bir alıntıyla başlıyor.: "Keşke 16-23 yaşları arasında başka bir yaş olmasa da gençler bu yaşları uyuyarak geçirseler, çünkü bu yaşlar arasında kadınları hamile bırakmak, yaşlılara kötü davranmak, hırsızlık yapmak ve kavga etmekten başka bir işe yaramıyorlar."

Bundan yaklaşık beş yüz yıl önce yazılmış bu satırlar daha kitabın başında "Aman Ya Rabbi beterin beteri var" deyip derin bir oh çekmenizi sağlıyor. Hatta okumanıza gerek olmadığını düşünüp çocuğunuzu- pardon- evladınızı öpüp bağrınıza basmak istiyorsunuz. Ta ki o insanımsı ama insan gibi olmayan halleriyle size sinir krizi geçirtene kadar. Ama tabii ara ara o şükretme halinin geri geleceğini biliyoruz, çünkü kitap batılı birinin elinden çıkma.

Ergen anneleri kitabı satın almadan önce, konu başlıklarına muhakkak göz atmalılar. Zira kitap bir nöroloğun elinden çıkmış olmasından dolayı herkese hitap edecek bir kitap değil. Fazla teknik bir dille yazılmış. Fakat bir yanıyla da bizim meşhur Türk yazarlarda rastladığımız kişisel bilgilerini dayatıyormuş hissi hiç yok. Kendi çocuklarından örnek verirken bile bilimsel veriler sunuyor. Bu kitabın güvenilirliğini artırıyor. Bir ergenin beyninde fizyolojik olarak neler olup bittiğini de öğreniyorsunuz. Ergenlerin sıra dışı davranışlarının arkasında yatan beyin hareketlerini öğrenmek farklı bir bakış açısı kazandırabiliyor. Yetişkin birinin beynini de tanıyorsunuz o esnada. Kabaca, bir yetişkinin beyniyle, bir ergeninkini ayıran en önemli fark olup bitenlerin aynı hızının farklı olması. Örneğin ergenlerin beyninde yetişkinlere oranla daha yoğun bir ödüllendirilme hissi var. Ergen beyni görece daha fazla dopamin hormonu salgılıyor ve bütün o dengesiz davranışların temelinde de bu yatıyor. Üstelik ergenlerin frontal lopları ile beyinlerinin diğer bölümleri arasındaki bağlantı çok zayıf. Yani bir nevi, internet çekiyor ama alt yapı çok yetersiz. Bu yüzden davranışlarının sonuçlarını, risklerini iyi değerlendiremiyorlar. Hatalardan ders çıkarma noktasında da yetişkin beyninin sahip olduğu imkanlara sahip değiller. Bırakın hatalardan ders çıkarmayı, aldıkları risklerden dolayı ödüllendirilmeyi bekliyorlar. Ödül peşinde koşmak onların karakteristik özelliği. Bu ödül beklentisi bağımlılık olarak geri dönüyor çoğu zaman. Kitapta tütün, alkol, uyuşturucu gibi bağımlılıklara uzun uzun yer verilmiş. Bu bölümlerin en çarpıcı yanı ise beyinde olup bitenlerin görsel olarak verilmesi. Aslında bir çok annenin okumaya bile cesaret edemediği bölümler bunlar.

Devamı: https://www.kitaphaber.com.tr/ergenin-beyninde-neler-oluyor-k5172.html