Flaş Ya Absürt: Ahmet Murat Şiirinde Değişim

Şiirde Değişim

Şiirin ve Şairin Değişimi Şair sayısı kadar şiir tarifinden söz edilir sıklıkla. Çünkü şair bir kendilik ve özgüvendir. Başkasının yaptığı bilgilendirmeyi çoğunlukla temel almaz, alamaz. Kendi penceresinden görüleni isimlendirir. Değişkenliğe ad olan bir fenomendir şiir nihayetinde ve konu da sanat / sanatçı özerkliği meselesidir. Yeri gelmişken sanat / sanatçı özerkliği meselesine kısaca değinelim. Günümüzde yaygın kullanımıyla sanatın özerkliği, sanatçıya ve genel olarak sanata, sanat dışı bir alandan (mesela siyaset, ticaret, tarikat hatta ideoloji vb.) müdahale edilmemesi üzerine kuruludur. Sanatın özerk, yani kendi yasaları olduğu/olması gerektiğine dair bir tavırdır. Sanatın ve sanatçının ontolojik anlamda özerkleşmesi, bir kurumsallığı da içermesi bakımından, modernliğin karşısındadır. Çünkü modernizm bilime, akla, faydaya, gerçekliğe dayanır; sanat ise bir nevi bunlardan (yanına beher miktar alarak) kaçıştır. Modern anlamda "bilgi" tanımını yapan Kant, "sanatın rasyonalitesi, rasyonel olmamasıdır" belirlemesini de yapmaktadır. Sınırsız tanımlara sahip olan şiir sanatının, şairini de değişime zorladığı vakıadır. Sorularının cevabını şiir üzerinde bulmaya çalışanlar, sonsuza uzanan bir şiir evreniyle karşılaşır ve cevap yerine daha çok soru bulur. Çünkü değişen şeylerle beraber şiire bakış da, şiirin kendisi de değişmektedir. Bu değişim de bir 'kendilik'tir. Bir güç uygulayarak şiiri değiştiremezsiniz. Şiir tahrifçilerinin yanılgısı da tam buradadır ve hiçbir tahrifçi (ya da grubu) şiir anlamında kalıcı olamamıştır. Kalıcılık bu bağlamda şiiriyete matuftur. Dönemsel özelliklerinden dolayı literatürde yer alma gerçeğini bu bağlama katmadan ifade ediyorum. Şiirdeki değişimi, edebiyat tarihinin işaret ettiği şekilde ve kadar görme eğilimi; estetik zevk gelişiminin yükselmesiyle hüsrana uğrar. Aksi olsa, 'değişim' ve 'yeni' adlarıyla boy gösterenler çığlık yerine nâra atardı ve lise ders kitapları dışında da bir kıymeti harbiyesi olurdu. Her şairde, her dönemde, her akımda ve her toplumda farklılık ifadesi olan bir meseleye değinmek gerek: şiirin başat unsurlarına bakışın netleşmesiyle yukarıda çizilen manzaraya ihtiyaç kalmayacaktır. Ancak, şiirin başat unsurlarını tespit için üyelerine itiraz edilmeyen bir komisyon oluşturmak da imkânsızdır. Hadi bu oldu diyelim, başat unsurlar şiirin gövdesi olabilir ki hamuru için şairin iklimi, anlam dünyası ve imgelemi kişisel olacağı ve kendilik kuralı gereğince şiir yazılacağından, girişim akim kalacaktır. Şiir, bir kisveye bürünür ve bir zaman diliminde kendini yazdırır, değişimi ortaya koyar. Has şiirin her imgesi bir değişimdir esasen. Çünkü kendisinden önceki belirlemeler ve imgelerden bağımsızdır. Önemli bir noktadır burası, şiirimizdeki önemli değişimleri incelediğimizde alenen görülür; bağımsızdır ama kopuk ve tamamen o bağlamın dışında değildir. Bağlam, eklemlenen ve birbirini ya reddeden ya da geliştiren grupları gösterir bize. Mesela Tanzimat şiiri büyük ölçüde Divan şiirine tepki olduğu halde o şiirin bütün imkânlarını kullanmıştır. Yine Fecr-i Ati de Servet-i Fünun anlayışına eklemlenmedir. Şiirde değişim en kötü ihtimalle kasıtlı bir yok etme hareketine matuftur. Tanzimat'la başlayan ve Cumhuriyetle şiddetlenen bir "edebi yok etme" işleminden söz edebiliriz. Haşim içine, Akif ve Yahya Kemal dışına sürgündür. Daha somut örnek Garip akımıdır. Attila İlhan Garip'le ilgili "İsmet Paşa diktasının ürünü" tanımı yapar.(Özger, 2021, s. 53) Ancak değişimin bir sebeple ve şekilde ortaya çıkıp sahayı kasıp kavurması söz konusudur. Bazı şairlerin değişim havasına kendiliğinden ve dönemsel saiklarla girdiğini de söylemeliyiz.

Devamı: https://www.kitaphaber.com.tr/flas-ya-absurt-ahmet-murat-siirinde-degisim-k5389.html