Gönül Yapmak

 Onun şifahi olarak söylediği bu dörtlükler zaman içerisinde derlenerek bir divan haline getirilmiş ve “Divan-ı Hikmet” adıyla anılır olmuştur.

Türklerin, İslamiyet’i kabul ederek yeni bir kültür ve medeniyet dairesi içine girmeleri hem kendi tarihleri hem de genel anlamda dünya tarihi için son derece mühim bir hadise olmuştur. Zira, İslamiyet Türklerin “alp” (yiğitlik) vasfına bu din değiştirmeyle birlikte bir de “dervişlik” (erenlik) vasfı eklenmiş, böylece madde ve manada kutlu gayeler için mücadele eden bir topluluk doğmuştur. Alplikle erenliğin birleşmesiyle oluşan “alp-eren” tipi Türkistan sahasından başlayarak Anadolu’ya gelmiş, bu toprakları kalıcı yurda dönüştürmüş, burada kurduğu kültür ve medeniyet yapısıyla Balkanlara, Afrikaya’ya ulaşmış, insanlık tarihi yeni bir insan ve toplum yapısıyla karşılaşmıştır. Bu, İslamiyet’le aydınlanan, İslam’ın manevî ve estetik bir yorumu olan tasavvufla zenginleşen bir yapıdır.

İşte bu yapının ilk önemli mimarı, bu tarihin Türkistan sahasındaki ilk ve en büyük temsilcisi Ahmet Yesevî olmuştur. Türkçe söyleyen sûfî şairlerin “pîri” kabul edilen Ahmet Yesevî, asırlar boyunca Türklerin bulundukları bütün coğrafyalarda manevi bir mürşid olarak kabul görmüştür. Kurduğu Yeseviye tarikatıyla sonradan kurulacak diğer bütün tarikatlara da kaynaklık etmiştir.  Ahmet Yesevî, öylesine geniş ve tesirli bir kabul görmüştür ki, bugün nerdeyse tarihîhayatı ve şahsiyeti unutulmuş, fakat her biri birer “hikmet incisi” olan şiirleriyle, menkıbeleriyle hafızamızda yaşayan en büyük sûfî haline gelmiştir.

Ahmet Yesevî, düşünce ve duygularını diğer bütün sûfî şairler gibi şiirle anlatmıştır. Bu anlatım türünün adı “hikmet” olarak bilinmektedir. Onun şifahi olarak söylediği bu dörtlükler zaman içerisinde derlenerek bir divan haline getirilmiş ve “Divan-ı Hikmet” adıyla anılır olmuştur. Bu eserin en başta gelen özelliği İslam’ın inanış ve ahlak esaslarını yarı-göçebe geniş halk kitlelerine anlatan bir eser olmasıdır. Böylece İslamiyet’i yeni kabul etmiş, bu konuda henüz yeterli bilgiye sahip olamamış topluluklar bu hikmetler vasıtasıyla dinlerini öğrenme imkânları bulmuşlardır. Daha da önemlisi bu anlatımın Türkçe ile gerçekleştirilmesidir. Böylece öğretilen kurallar ve bilgiler, ezberlenen kurallar olmaktan öte anlaşılan,dolayısıyla uygulanabilen kurallara ve bilgilere dönüşmüşlerdir.

Devamı: https://www.insaniyet.net/gonul-yapmak/