Nevruz, Osmanlı kültüründe yüksek tabakada kutlanan bir bayramdı. Öyle ki nevruz adıyla bir musiki makamı, nevruziye denen bir edebî tür ve nevruz adında lezzetli bir macun çeşidi vardı. Müneccimbaşı, nevruz günü padişaha yeni yıl takvimini sunar, bahşişini de alırdı.
Prof. Dr. Mustafa Öztürk / Mardin Artuklu Üniversitesi
Güneş, her yıl baharın ilk günü ve haftasında, Kuzey Yarımküre'ye daha fazla ısı vermeye başladığı için bu kuşakta yaşayan halklar, bu özel günü yeniden doğuşun sembolü olarak binlerce yıldan bu yana coşkuyla kutlamaktadır. Orta Asya'dan Orta Doğu'ya, İran'dan Kafkaslara ve Anadolu'dan Balkanlara çok geniş bir coğrafyada kutlanan Nevruz, 2009 yılında UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası listesine girerken, 2010 yılında da Birleşmiş Milletler 21 Mart tarihini Uluslararası Nevruz Günü olarak tescilledi.
Var oluş anlatılarında Nevruz
Tabiatın uykusundan uyandığı, dolayısıyla da üremenin başlangıcı sayılan 21 Mart tarihi, tarım ve hayvancılığa bağlı toplumların kültüründe yılbaşı olarak kabul edilmiştir. Buna bağlı olarak Güneş'in toprağı ve yaşamı ısıtmaya başladığı, zorlu geçen bir karakışın geride bırakıldığı, baharın ve bereketin gelişi anlamına gelen Nevruz, birbirinden farklı kavimlerin var oluşlarını vazeden destan ve efsane gibi mitolojik anlatıların ana malzemesi hâline gelmiştir.
Türklerde Nevruz
Türkiye'de Nevruz'un Türk kültürünün bir öğesi olarak görülüp kutlamalara konu edilmeye başlanmasının geçmişi çok eskilere dayanmaz. 90'lı yıllara kadar Türkiye'deki Türkler arasında çok kısıtlı muhitlerde kutlanan Nevruz, PKK tarafından politik bir argümana dönüştürülmesi üzerine, "karşı bir hamle" biçiminde önemsenmeye başlandı. Üzerinde duruldukça anlaşıldı ki Türkler diğer kavimler gibi binlerce yıldır bahar coşkusunu kutlamaktaydılar. Hatta Çin kaynaklarında MÖ. 3. yüzyılda Hunların bahar şenlikleri düzenledikleri anlaşıldı.
Orta Asya'daki Türk toplulukları arasında öteden beri daha canlı ve daha görkemli bir gelenek olan Nevruz, Türklerin Ergenekon'dan çıkış günü olarak kabul edilir. Destana göre, dik yamaçlı dağlarla çevrili bir vadide 400 yıl boyunca mahpus kalan Türkler, dağın demir kısmını eriterek bir çıkış yolu bulurlar. Esaretten kurtuldukları bu günün 21 Mart olduğuna inanılır.
SSCB tahakkümünde yaşayan Orta Asya Türk toplulukları, yasaklamalardan dolayı uzun süre boyunca Nevruz kutlamalarından men edilmiştiler, kısıtlı ortamlarda sade bir şekilde kutlama yapmaktaydılar. Sovyetlerin dağılmasının ardından durum tersine dönmüş, Türk toplulukları Nevruzu millî kimlik inşâsında önemli bir araç olarak görmüş ve bu günü resmî bayrama dönüştürmüşlerdir.
Günümüzde Kazaklar, Nevruzda en güzel elbiselerini giyerek ve bahar temizliği yaparak Nevruz'u karşılarlar. Azerbaycan'da Nevruz üç gün sürer. Ahir Çersenbe adını verdikleri ikinci günde suya yüzük atma oyunu oynarlar. Türkmenler, Nevruzda birbirinden lezzetli yemekler hazırlar ve sofrada ne kadar çok çeşit olursa Nevruz'un o kadar şans getireceğine inanırlar. Özbeklerin kutlamaları bir hafta sürer. Bir festival düzenleyerek Nevruz'a giren Kırgızlar, "Nooruz köcö" adında özel bir yemek pişirirler.
"Semeni göğertme" geleneği, gerek Iğdır gibi bazı Anadolu şehirlerinde ve gerek bazı Türkî cumhuriyetlerde özenle yerine getirilen Nevruz ritüellerindendir. "Yaşam otu" da denilen bu ritüelde, tarımda bereketli bir yıl dileğiyle, Nevruz'dan önce rengarenk kaplarda arpa, buğday, mısır ve nohut gibi bakliyatlar çimlendirilir.
Nevruz, Osmanlı kültüründe yüksek tabakada kutlanan bir bayramdı. Öyle ki nevruz adıyla bir musiki makamı, nevruziye denen bir edebî tür ve nevruz adında lezzetli bir macun çeşidi vardı. Müneccimbaşı, nevruz günü padişaha yeni yıl takvimini sunar, bu arada bahşiş de alırdı ve bu bahşişe nevruziye bahşişi denirdi.
Yazının devamı için:https://www.star.com.tr/acik-gorus/halklarin-ortak-coskusu-nevruz-haber-1932676/
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.