Uçun kuşlar uçun! Burada vefa yok!
Öyle akar sular, öyle hava yok!
Feryadıma karşı aks-i sedâ yok!
Bu yangın yerinde soğuk kül vardır.
Rıza Tevfik Bölükbaşı
Bir insan kimi zaman kişisel nedenlerle gitmek zorundadır, kimi zaman zoraki olarak gitmektedir. İşte 150’liklerin hikâyesi ikinci şıkla birebir örtüşmektedir. Şimdi size anlatacağım kitap 150’likleri araştırmak isteyenlerin bazı sorularına cevap verebilecek mahiyettedir. Kitabın adı: İki 150’liğin Mektupları: Refî Cevad’dan Rıza Tevfik’e Rıza Tevfik’ten Refî Cevad’a Mektuplar. Şu ana kadar yazdığım kelimelerin arasında 150’lik çokça geçti. İçinizden çokça merak ettiğinizi biliyorum. Hemen soralım ve cevabını öğrenelim:
150’likler kimlerdir? İstiklal Harbi’ne karşı ağır yazılar yazan, Devlet-i Aliyye hânedanı ve Sevr Antlaşması’nı imzalayan kişilerin Türkiye Cumhuriyeti yasasınca sürgün edilen kişilerdir. Bunların arasında sonraki paragraflarda anlatmaya başlayacağım kitaptaki iki mektup arkadaşı da bulunmakta: Refî Cevad Ulunay ve Rıza Tevfik Bölükbaşı. Kitabı tanıtmadan evvel ismini zikrettiğim bu iki kişiyi kısaca tanıtmak istiyorum. Sonra kitabı tanıtıp etkilendiğim yerleri söylerek yazımı sonlandıracağım.
Refî Cevad Ulunay, Ankara valisi Ali Muhiddin Paşa’nın oğludur. Babası Şam görevindeyken dünyaya gelir. Eğitimini Vefa’daki Taş Mektep’te (1898) ve Şemsü’l-Maarif’te (1901); daha sonrasında Galatasaray Sultanîsi’nde mezun olup tamamlar (1909).
Önce Tanin ve İkdam Gazeteleri’nde çalışır. O zamanın hükümetine (İttihad ve Terakki Fırkası) Hürriyet ve İtilaf Fırkası’na bağlı olan Alemdar’dan Refî Cevad ağır eleştiriler yapar. Babıali Baskını sonucu gazete kapanır. Muhalif grupla birlikte sırasıyla Sinop’a, Çorum’a ve Konya’ya sürgün edilir (1914-1918). Mütareke’nin ilk yıllarında ve ileri gelen İttihatçıların vatanı terk etmesi sonucunda İstanbul’a dönen Refî Cevad Alemdar’ı tekrar çıkartmaya başlar (1918-1921). Çoğu kişi gibi o da İstiklal Harbi’ni başlatanlara “İttihadçı artıkları” deyip karşı çıkmaya başlar ve ağır yazılar yazar. İstiklal Harbi’nin başarılı olması sonucu çıkan yasa sonucu zor şartlar altında sürgün hayatını Paris’te geçirir. 1938 yılında af yasasıyla Türkiye’ye gelir. Önce Yeni Sabah’ta (1938-1953), daha sonra Milliyet’te (1953-1968) köşe yazarlığı yapar. 1968 yılında geçirdiği kalp krizi sonucu vefat eder.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.