Kutsalın itibarı

Kutsalı belirleyen en önemli faktör, kişinin kaynağı tabiat üstü olan bir varlığa, sevgi ve korku duygularıyla bağlı olmasıdır. Kutsalın tanımını yapmadaki bir diğer nokta ise kutsal ve profan yani kutsal olmayan arasındaki diyalektik ilişkinin özünü kavramaktır. Aslında kutsal, profan bir dünyada ortaya çıkmaktadır ve profandan farklı olan kutsal, bağlı olduğu fenomenlere göre kısımlara ayrılır. Biz burada kutsal mekânlar başlığı altında kutsalı inceleyeceğiz. Fakat kutsallığı bir mekâna indirgemeden önce Peygamber Efendimizin  şu Hadis-i Şerif’ine bakmakta fayda vardır. “Yeryüzü Bana mescid ve temiz kılındı.”2 Mescid, namaz kılınan yer demektir ve Müslümanlar için kutsal bir mekândır. Bu hadiste yeryüzünün mescid sayılması tüm yeryüzünün kutsallığına işaret eder. Kâinatı bu şekilde görmemiz, onu kutsal saymamız, biz Müslümanlar için her an mesciddeymiş gibi o kutsala saygılı olma bilinci oluşturur.

Kutsal mekân

Din, mimariyi şekillendiren en önemli faktörlerden biridir. Tarih boyunca tüm dinlere baktığımızda her dinin kendine özgü dini mekânları olmuştur. Birçok dinde de mabet kavramı “Tanrı’nın evi” olarak adlandırılmış ve yeryüzü ile ilâhî âlem arasında bir bağlantı olarak görülmüştür. Bu mabetler sadece ibadet etme amacıyla kullanılmış tapınma yerleri değil aynı zamanda toplumsal, sosyal ve kültürel amaçlarla da yapılmış yapılardır. Buradan anlıyoruz ki dinin, mimari üzerinde bir etkisi vardır ve dinin bu yapılı çevre üzerindeki etkisi, “ilişkili olduğu anlayış, inanış veya gelenekten kaynaklanan bir kutsallık algısı ile ifade edilir. Çünkü kutsal, zaman ve mekân içinde görünür hale gelirken mimari bu değeri inşa ederek somutlaştırır.”3

İnşa edilerek somutlaşan bu kutsallık ile şehirler arasında da bir bağlantı mevcuttur. Şehirlerde kutsal merkezli yerleşimler ve bu merkezi kutsalın çevresinde yapılandırılmış küçük yerleşimler, tarih boyunca şehirlerde var olan bir durumdur. Kutsalı biraz daha özele indirgeyecek olursak İslâm şehirlerindeki örneklerine bakabiliriz.

Devamı: https://www.dunyabizim.com/gezi-mekan/kutsalin-itibari-h46315.html