2021 yılı Yunus’un adının her fırsatta zikredildiği bir yıl oldu. Yûnus Emre ve Türkçe Yılı ibaresinin havada kalmadığına inanıyorum. Dergilerimizin neredeyse hepsinde Yunus üzerine yazılar yayınlandı. Paneller, sempozyumlar, söyleşiler, şiir akşamları derken Yunus’un sevgi dilini bol bol terennüm etmiş olduk. Gönül ister ki bu iklim devam etsin.
Türk Edebiyatı Dergisi, aralık sayısıyla Yûnus Emre ve Türkçe Yılı’na hakkıyla veda ediyor. Dosyada yer alan yazılardan paylaşımlar yapacağım.
M. Fatih Köksal - Yûnus’u Tebessümle Okumak
“Yûnus’un, okurken tebessüm ettiren mısrâları, ince ve zarif nüktelerle örülmüştür. O, toplumun ahvalini veya tek tek bireyleri eleştirirken daha düz bir söyleyişi tercih eder. Kendisine yönelik nefis muhasebelerinde ve özellikle Tanrı’ya seslenirken de bu nükte dilini kullanır. Şiirlerinde Hallâc-ı Mansûr’a (ö. 922) ve onun “ene’l-Hakk” (Ben Tanrı’yım) dediği için darağacına asılmak suretiyle idam edildikten sonra başının kesilerek yakılması hâdisesine sıkça telmih yapan Yûnus, bir şiirinde şöyle diyor:
Çün Mansûr gördi ol benem didi
Oda yakdılar işitdük anı”
“Melâmet; kınanmalardan, taşlanmalardan, aşağılanma ve horlanmalardan hoşnut olma hâlidir. Âşıklığın, rindliğin gereği de budur. Hem klasik Türk şiirinde hem tekke şiirinde şairlerin yolu, tavrı, tarzı budur. Aşk, dizginleri âşığın elinde olan bir hâl değildir. Kendi irâdesinde olmayan bu vaziyet için âşıkları kınamak da beyhûdedir. Bakınız Yûnus bunu nasıl anlatıyor:
İy beni ‘ayıblayan gel beni ‘ışkdan kurtar
Elüñden gelmez-ise söyleme fâsid haber”
Ziya Avşar - Yûnus Emre’de Dillerin Dili: Kudret Dili
“Yûnus’un kudret dili dediği lisan, sadece bizdeki ses, harf, kelime ve cümlelerden ibâret bir lisan değildir. Kudret dili her şeyin lisanı olan ve daha doğrusu her şeyin o lisan vâsıtasıyla kendisini ifade ettiği bir dildir. Ancak bu dili duyanlar, Yûnus’un işaret ettiği perde ve engelleri aşanlardır. Bu perde ve engelleri aşanlar ise âriflerdir. Yûnus’un bazen ârif bazen âşık dediği bu kişiler, ten hislerini ve akıl kaydını aşmış olan özge tiplerdir. Bunlar ten hisleri yerine can hislerini, aklın yerine de aşkı ikâme eden Hak erleridir.”
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.