“Mezarlıklar, bir şehrin canlı, somut tarihidir. Hele bizim gibi biyografi yazmada cömert olmayan, aşırı tevazu ve mahviyatkârlık sebebiyle nice değerin hayatının meçhule gömüldüğü bir ülkede, tarihi mezarlıklar, çok daha büyük bir önem kazanmaktadır. Bir mezar taşının üstündeki bir başlık işaretinin kavuk mu, sarık mı, külah mı, fes mi olması bize o zatın mesleği ve toplum katı hakkında bir fikir vereceği gibi ölüm tarihi, mezar kitabesindeki bir iki satır bize o şahsı tanıtmakta altın kadar değerli bir anahtar bilgi sağlar. Hele bazı uzmanlar, mezar taşları arasında bağ kurup çağdaş olanları birer cetvelde derleyip toplasalar, tarihimizin nice karanlık olayı aydınlanabilir. Bir de bunlara evlerde çürüyen, kaybolan şecereleri ya da ailenin geçmişine ait belgeleri eklersek, yiten bir tarihin duygusuz şahidi olduğumuz apaçık ortaya çıkar.” Bu sözler üstad Sezai Karakoç’a ait. (Hatıralar, Diriliş)
Fakir, üstadın veciz ifadesinde belirttiği hususları yüreğinde hissedenlerden biridir. Yıllardan beri bu minvalde bir mücadelenin içerisindeyiz. “Her mezar taşının altında bir dünya tarihi yatar” deyimini bıkmadan usanmadan tekrarlıyoruz. Lakin bu çabaların bir etkisi, yansıması oluyor mu? İşte orası belli değil. Yine devam ediyoruz. Eyüp Sultan’da bir mezar taşının yanındayız. Büyük matematikçi Mareşal Vidinli Hüseyin Tevfik Paşa’nın mezarı. Olağanüstü hayat hikâyesiyle ülkemize, eserleriyle dünya bilim tarihine mal olmuş bu büyüğümüz bakalım neler yapmış?
Matematiğe olan büyük ilgisi keşfedildi
Hüseyin Tevfik Paşa, 1832 yılında günümüzde Bulgaristan sınırları içinde kalan, o zamanlar Osmanlı Devleti’ne bağlı Vidin kentinde doğdu. Ailesi İmamzadeler olarak tanınırdı. İlköğrenimini Vidin’de yaptı. 15-16 yaşlarında İstanbul’a gelerek sırasıyla Maçka Askeri İdadisini, Mekteb-i Harbiye’yi ve Erkan-ı Harbiye’yi bitirdi. Öğrenimi sırasında matematiğe olan büyük ilgisi keşfedildi. Cambridge Üniversitesi mezunu matematik hocası Tahir Paşa kendisine özel dersler verdi. Mezun olduktan sonra kendisi de Harbiye’de cebir dersleri vermeye başladı, Tahir Paşa ölünce onun matematik dersleri de Hüseyin Tevfik Paşa’ya kaldı. Ayrıca yüksek cebir, geometri, analiz, diferansiyel-integral hesap, mekanik ve astronomi derslerini üstlendi. 1863’te önyüzbaşı, 1867’de binbaşı, 1869’da da yarbay oldu.
Harbiye’deki hocalığı devam ederken, Tophâne Tecrübe ve Muayene Komisyonu’na da getirildi. 1868’de Paris’teki Mekteb-î Osmanî’ye müdür muavini olarak gönderildi ve aynı zamanda balistik ve tüfek imalatı üzerine incelemelerde bulunmakla görevlendirildi. Bu arada matematik bilgisini geliştirmek için Paris’te üniversiteye ve College de France’a devam etti. Paris’te kaldığı iki yıl boyunca makaleler yayımladı ve bilimsel toplantılara katıldı. 1872’de devlet tarafından Amerikan silah fabrikalarına sipariş edilen tüfeklerin imalatını denetlemek üzere ABD’ye gönderildi. 1878 yılına kadar ABD’nin Rhode Island eyaletinde kaldı ve bu süre içinde matematikle uğraştı. “Lineer Algebra” (Doğrusal Cebir) adlı İngilizce eserini bu sırada yazdı ve Argand’ın kompleks sayılarla ilgili teorisinde ileri sürdüğü çarpımı üç boyutlu uzaya uygulamanın bir yolunu buldu. Bu arada tuğgeneralliğe terfi etti.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.