Yakın tarihin önemli şahitlerinden biri olan Münevver Ayaşlı hatıralarında Erzurum’da yaşadığı bir olayı şöyle anlatıyor: Büyük kayınpederim, mümtaz vezirlerimizden Esad Muhlis Paşa’nın Erzurum Valiliği esnasında yaptırmış olduğu cami de bir askeri depo idi. Gidip gördüm. Depo diye kullanılan caminin içinde, eski sac sobalar, kangal halinde dikenli teller, boş tenekeler vardı. Bunlardan başka bir şey yoktu. Bir eskicinin bile satın almayacağı hurda eşya. İzzet Aksular Paşa’ya çok rica ettim: “Ne olur Paşam, zaten caminin içinde bir şeycikler yok, ne olur bu camiyi cemaate açsanız.”
Paşa, beni sevdiği ve hatırımı kırmadığı halde Esad Muhlis Paşa’nın camisinin cemaate açılmasına: “Yok, olmaz!” dedi (Ayaşlı,2003:249-250)
………..
O günkü Anadolu’nun halini en çarpıcı bir şekilde anlatan ifadelerden biri yazar-devlet adamı Samet Ağaoğlu’na aittir. Ağaoğlu, geçmişi yüzyıllara dayanan tãrihi bir şehir olan Erzurum’a kavuşmasını şöyle anlatıyor: Anadolu’da nasıl bir hayat yaşandığına gezilerimde şahit olmuştum. Bir tetkik seyahatinde bindiğim aracın şoförü ‘Erzurum’a geldik’ dediği zaman ‘Nerede?’ diye ister istemez sormuştum. Önümde sadece bir yangın yeri, toprak içine kazılmış dükkanlar, küçük kerpiç evler ve bir iki cami kubbe ve minaresi vardı. Kendimi tutamamış ve bağırarak sormuştum. ‘Erzurum bu mudur?” (Ağaoğlu,1993:40).
Devamı: https://www.dunyabizim.com/kitap/uc-yazarin-hatiralarinda-erzurum-h44831.html
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.