“Ulusların Düşüşü”nün Liberal Oku(n)ması ve Açmazları

Ulusların Düşüşü eserinde, dünyadaki yoksulluğun ve zenginliğin oluşumunda siyasal ve ekonomik kurumların birbirlerini etkileyerek dünyanın farklı coğrafyalarında kimi ülkeleri zenginliğe kimi ülkeleri de yoksulluğa ittiği ileri sürülmektedir. Kapsayıcı ekonomik kurum oluşturmuş bir ülke veya kapsayıcı siyasi kurumlar inşa etmiş bir toplum eğer insan hayatını ıskalıyorsa veya önemsizleştiriyorsa doğal olarak şu soru sorulmaz mı: Kurum(lar) mı İnsan mı?

İktisadi kalkınma modelleri, 20’nci yüzyılın ortalarından itibaren özelde iktisadın, genelde sosyal bilimlerin popüler konularından biri olmuştur. Kalkınma teorileri genellikle dünya ölçeğindeki ülkelerin iktisadi görünümünü; gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkeler ve az gelişmiş ülkeler kategorisi içinde analize tabi tutar. Bu modeller, kimi zaman Klasik İktisat Teorisi, kimi zaman Neo-Klasik İktisat Teorisi ya da MIT’de iktisat profesörü Daron Acemoğlu ile Harvard Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan James A. Robinson tarafından dillendirilen Kurumsal İktisat Teorisi bağlamında analize tabi tutulur.

Hiç şüphesiz farklı iktisadi teoriler olmakla beraber, Daron Acemoğlu ve James A. Robinson tarafından “Ulusların Düşüşü – Güç, Zenginlik ve Yoksulluğun Kökenleri” isimli kitapta kendi ifadeleriyle ileri sürdükleri Kurumsal İktisat Kuramı üzerinden, dünyanın farklı coğrafyalarındaki kimi ülkelerin ve toplumların neden zengin ve refah içinde oldukları halde kimi ülke ve toplumların neden yoksulluk ve sefalet içinde yaşadıkları izah edilmeye çalışılmaktadır. Burada oldukça geniş örneklem üzerinden ülkelerin topografyasını ortaya koymayı başardıkları rahatlıkla görülmekte. İnka ve Maya medeniyetlerinden Roma İmparatorluğu’na, Kongo Cumhuriyeti’nden Güney Kore’ye, Kuzey Kore’den Tanzanya’ya, Fransız Devrimi’nden Botswana’ya, Arap Baharı dolayımında Mısır’dan İspanya’ya kadar geniş bir spektrum içinde analize tabi tuttukları bu ülkeleri okuduğunuzda bir nevi devletlerin tarihine ilişkin ansiklopedik bilgilere de sahip olunmakta.

Devamı: https://www.perspektif.online/uluslarin-dususunun-liberal-okunmasi-ve-acmazlari/