60 kapılı bir dünya bu şehr-i İstanbul

İstanbul'u çevreleyen surlarda vaktiyle, giriş ve çıkışların yapıldığı yaklaşık 60 kapı bulunuyordu. Kapıların bazıları, zaman içinde bulundukları semte adını verirken, birçoğu da tarihin tozlu sayfalarına gömüldü.

İstanbul, Bizans döneminden itibaren yaptırılan surların kapıları ile korunmaktaydı. Uzunluğu yaklaşık 20 kilometre olan surların çevrelediği İstanbul’a, Osmanlı ve Bizans döneminde ancak izinle girilebiliyordu. Dışarıdan gelebilecek saldırılara karşı surlarla çevrilen şehrin, muhafızlarca korunan çok sayıda kapısı bulunmaktaydı. Şehre gelenler bu kapılarda bekletilir, özel izni olmayanlar içeri alınmazdı. Sur kapıları sabah açılırken, akşam ise tamamen kapatılırdı. 

Karada altı kapı var

Karadan ve denizden surlarla çevrilen İstanbul, çeşitli büyüklük ve mimari tarzdaki kapılarla dış dünyaya açılıyordu. İstanbul’un üç bir yanından açılan kapılar, bulundukları mevkie göre Marmara, Haliç ve kara surları olarak sınıflandırılıyor.

Altınkapı, Yedikule Kapı, Belgrad Kapı, Silivri Kapı, Mevlana Kapı ve Topkapı, kara surları üzerindeki kapılar olarak adlandırılıyor.

Kapıların özel manaları var

İstanbul'u saran bu kapıların her birinin özel anlamları var. Mevlana Kapı, ismini etrafında bulunan bahçelerin içindeki derviş ve mevlevihanelerden almış. Kuşatma sırasında kapatılan bu kapı, İstanbul'un fethinden sonra yeniden açıldı.

İkinci büyük askeri kapı olarak tarihteki önemini koruyan Belgrad Kapı ise, Osmanlı döneminde daha da değer kazandı. Kanuni Sultan Süleyman Han, Belgrat'ı fethettikten sonra, yanında getirdiği esnafı buraya yerleştirdiği için kapı, o günden sonra Belgrad Kapı ismi ile anılıyor.

Fetih kutlamalarının da merkezi

İstanbul'un fethinde önemli rol oynayan Edirnekapı ise, Fatih Sultan Mehmet ve ordularının İstanbul'a ilk ayak bastığı yer olarak biliniyor. Belgrad Kapı ve Edirnekapı, bugün İstanbul'un fethinin kutlamalarının da en önemli adresleri.

Osmanlı padişahı 2. Mehmet'in, İstanbul'un fethi sırasında ordularını konuşlandırdığı yerlerden biri olan Topkapı, padişahların görkemli geçişlerine ev sahipliği yapardı. Tarihe tanıklık eden bir diğer kapı da, hisar olarak inşa edilen Yedikule Kapı. Zindanları ile bilinen Yedikule Kapısı, günümüzde çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapıyor.

Denize ve Haliç’e bakan kapılar

Sur üzerinden Marmara Denizi'ne bakan kapılar ise şunlar: Mermerkule kapı, Samatya Kapı, Narlı Kapı, Ahırkapı,Değirmen Kapı, Çatladı Kapı ve Langa Kapı.

Surların Haliç’e bakan kısmındaki kapılar da; Balat Kapı, Petri Kapı, Ayvansaray Kapı, Yeni Aya Kapı, Odun Kapı ve Bahçekapı olarak sıralanıyor.

Kentin tarihi dokusunda önemli bir yere sahip olan kapılar, İstanbul'un geçmişteki öneminin de en güçlü kanıtı olarak varlıklarını sürdürüyor.

Tuğçe Özerdem yazdı

Dünyabizim.com