İlim için 3 kıtayı gezen bir âlim: İbnü’l-Baytar

Babası veteriner olduğu için “İbnü’l-Baytar” lakabını alan Ebû Muhammed, devrinin en büyük botanik âlimi olarak kabul edilmektedir. Tababette kullanmak üzere bitki türlerinden ve besin maddelerinden oluşan malzemeyi bütün özellikleriyle tanıtmış, adlarını Arapça, Berberice, Latince, Grekçe ve Farsça olarak yazmıştır.

İbnü’l-Baytar’ı dünya ölçeğinde tanıtan eseri “el-Câmi’li-Müfredâti’l-Edviye ve’l-Ağziye” adını taşır. Bu eser, basit ilaçlar konusundaki Arapça yazılmış kitapların en önemlisi ve güvenilir olanı olarak kabul edilmektedir. Hayatının sonuna doğru yazdığı bu alfabetik eserde 2353 madde yer alır. Dioscorides ve Galen’in gözlemleriyle birlikte kendi değerlendirmelerine de dayanan eserde İbn-i Sina, Râzî Dînaverî ve Gâfıkî’nin isimleri sık sık geçer. Bu eser, İslâm hekimlerince geniş bir şekilde incelenmiş ve kendisinden yararlanılarak birçok tedavi kitabı hazırlanmıştır.

Dönemin ünlü eczacılarının yanında çalıştı

Endülüs’ün Mâleka şehrinde, yetiştirdiği âlimlerle tanınan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen İbnü’l-Baytar’ın doğum tarihinin 575, 585, 593 ve 596 yılları olabileceğine dair farklı rivayetler mevcut. İlköğrenimini babasından gördüğü, ve bunu dini ve naklî ilimler ile tamamladıktan sonra botaniğe merak sardığı anlaşılmaktadır. Onun botanikçi olmasındaki en önemli pay yirmi yaşına kadar birlikte çalıştığı, daha çok İbnü’r-Rûmiyye diye tanınan İşbîliyeli Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed en-Nebâtî’ye aittir.

İbnü’l-Baytar, Nebâtî ile dostluğu süresince Endülüs bölgesinde yetişen tıbbî bitkileri ve bunların özelliklerini, yetiştikleri yerleri, ilmî ve mahallî adlarını öğrendi. Belki de hocasının ilmî araştırmalar yapmak amacıyla Doğu’ya gitmesi üzerine, Muvahhidler’in başşehri İşbîliye’de dönemin ünlü eczacılarından Abdullah b. Sâlih el-Kütâmî ile İbn Haccâc el-İşbîlî’nin yanında çalışmalarına devam etti. Bu sırada bir yandan Dioskorides ve Câlînûs’un basit ilaçlar hakkındaki eserlerini okuyor, bir yandan da Endülüs’ün çeşitli kesimlerindeki araştırmalarını sürdürerek malzeme topluyordu.

Devamı: https://www.dunyabizim.com/portre/ilim-icin-3-kitayi-gezen-bir-lim-ibnul-baytar-h36157.html