Ne olacak Maraş'ın hali?

Bu Maraş Kıbrıs’taki Maraş. 46 sene bekledikten sonra açılmasına karar verilen sahil şehri.

Abdülhamid Kıbrıs’ı hangi şartlarda İngiltere’ye geçici olarak verdi?

Batılılaşma tarihinin en önde gelen siyasilerinden Midhat Paşa şöhretini pekiştirmek için Rusya’yla savaşı tahrik etti. Abdülhamid tahtta yeni idi, savaşa mâni olamadı. Sonra Rus ordusu Yeşilköy’e kadar geldi…Kars, Ardahan, Batum’u işgal etti…

İngiltere ile Kıbrıs konusunda yapılan anlaşma Rusya’nın kuzey doğu Anadolu’daki Rus istilasını durdurmak amaçlıydı. İngiltere, 1914’e kadar, Kıbrıs için Osmanlı Devleti’ne vergi ödedi, Birinci Dünya savaşı çıkınca bunu kesti ve adayı ihlak etti. Lozan’da bu ilhak resmileşti!

Ne diyelim bu kıt akıllının sefil tahriki için?

“Magosa’ya vardım, kan kusa kusa!”

Bugünlerde Magosa ve onun “varoş”u Maraş gündemde.

Magosa’nın fethine katılan Maraşlılardan ötürü şehrin bu bölgesine Maraş denildiği tahmin edilebilir. Rumlar “Varoşa” dermiş.

Maraş, Kıbrıs’ın tatil cenneti olarak gelişiyor. Barış harekatı sırasında Magosa’yla birlikte Maraş da ele geçiriliyor. Fakat, boşalan şehir iskân edilmiyor. Masaya oturunca taviz olarak verilecek bir toprak parçası gözüyle bakılıyor Maraş’a. 1995’te Türkçenin Şiir Şöleni vesilesiyle bulunduğumuz Kıbrıs’ta terk edilmiş Maraş’ı da görmüş, hüzne gark olmuştuk.

Annan Planı’na göre kapalı Maraş Rum tarafına bırakılacaktı. Kıbrıs Türkleri 2004’teki oylama ile Annan Planını kabul etti, Rumlar ise reddetti. Böylece, bu bölgenin statüsünü tayin konusunda yeni bir durum ortaya çıktı.

İşte, 46 yıl sonra Maraş’ın sahil bölgesinin açılması bu yeni durumun ilanı. Deniliyor ki: Bu topraklar bizim! Şimdiye kadar bir tasarrufta bulunmamıştık, bundan sonra gerekeni yapacağız, Rumlardan hakkı olanlara da talepleri halinde hakkını vereceğiz.

Maraş’da böyle bir gelişmenin adım adım gelmekte olduğunu, bir hayli zamandır biliyorduk. Türkiye Yazarlar Birliği başkanlığı da yapmış, ülkemizin vakıf konusunda en ehil şahsiyeti Nazif Öztürk bir proje dahilinde bu konu ile ilgileniyor, zaman zaman da bizi haberdar ediyordu. Mesele bu şekilde gündeme gelince, Nazif Hoca ile epeyce konuştuk.

Baştan söyleyelim: Maraş’da elimiz kuvvetli.

Bu kuvvet nereden geliyor? Vakıfcılığımızdan! İyi ki vakıflarımız var! 1571-1974 yılları arasında Kıbrıs Adası’nda 2220’nin üzerinde vakıf kurulmuş. Bu vakıfların sahip olduğu taşınmaz malvarlığı itibariyle Kıbrıs Adası topraklarının %14’ü vakıf malı. Ya kapalı Maraş? Maraş da vakıf mülkü!

Maraş toprağı Lala Mustafa Paşa, Abdullah Paşa ve Bilâl Ağa vakıflarına ait ve bu konuda bütün taraflar hemfikir. Çözümlenmesi gereken husus, bu taşınmazların daha sonra ne şekilde üçüncü şahısların tasarrufuna geçtiği ve esas malikler ile mutasarrıfların haklarını gözeterek Kapalı Maraş’ın nasıl hizmete açılabileceği meselesi.

Kıbrıs Fâtihi Lala Mustafa Paşa, Kapalı Maraş’la birlikte bölgenin önemli bir kısmını satın almış ve bunları, Kıbrıs’ta tesis ettiği müessesât-i hayriyeye gelir kaynağı olarak vakfetmiştir. Diğer bir Osmanlı Sadrazamı Abdullah Paşa da geri kalan önemli bir bölümünü temlikname ile mülk edindikten sonra vakıflaştırarak Lala’dan yüz altmış dokuz yıl sonra,1748 yılında, Kıbrıs’ta kurduğu hayratına gelir kaynağı olarak tahsis etmiştir. Geriye kalan kısımlar ise 1818 yılında Kıbrıs Muhassılı Seyyid Mehmed Emin Efendi’nin maiyetinde çalışan Kemahlı Hacı Bilâl Ağa tarafından vakıflaştırılmıştır.

Kapalı Maraş’ın yüzölçümü, 4.637 dönüm, 3 evlek, 3,900 a²’= 4638 dönüm, 0 evlek 300 a²dir. Abdullah Paşa, Lala Mustafa Paşa ve Bilâl Ağa vakıflarının kapladığı saha, 3.850 dönüm, 2 evlek 531 a²’dir. Geriye kalan 787 dönüm 1 evlek, 3.369 a² ise, genel kamu alanlarına ve yollara aittir…

Maraş toprağının vakıf malı olduğunun kabulü, 1963-1974 tarihleri arasında ödenmeyen zemin kiralarının ödenmesi ve ilgili vakıflar ile yatırımcılar arasında uzun süreli tasarruf hakkı tanınmasına imkân veren sözleşmelerin imzalanması eski mutasarrıfların öncelik hakkına sahip olmaları kaydıyla hem mal sahibi vakıfların hem de yatırımcıların hak ve çıkarları âdil bir şekilde gözetilerek; Kapalı Maraş’ın, KKTC hükümranlığında hizmete açılacak!

Tabii Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde biz bu yazıyı kaleme alırken cumhurbaşkanı seçimi yapılıyordu. Sonuç ne olur bilemeyiz, fakat ne olursa olsun geri dönüş olmaz ve Maraş açılır!

12.10.2020-Karar