Yusuf Turan Günaydın: Mehmet Âkif Kitaplarını Tasnif Denemesi

-İman ve İslâm eri olarak Âkif hakkında yazılanlar

-Şair Âkif hakkında yazılanlar.

Ne var ki Âkif'le ilgili kitapları tasnif ederken sadece bu iki kategori yeterli olmayacaktır ve belki de hiçbir eser tam olarak bu kategorilerden birine girmeyecektir. Bizde konu sınırlaması, genellikle göz ardı edilen bir husus olduğu için diğer şahsiyetlerde olduğu gibi Âkif'le ilgili kitaplarda da Âkif'in hemen her yönüne değinildiği görülmektedir. Yine de her kitabın ağırlık verdiği bir yön de öne çıkar. Tasnifimizde bu kitapların en çok öne çıkan yönünü göz önüne almış bulunuyoruz.

Yukarıdaki iki kategorinin dışında biz "Yabancı Dilde Yayınlar" ve ayrıntılı bir biçimde söz etmeyeceğimiz eserler içinse "Diğerleri" başlıklı iki kategori daha ekledik.

A. İMAN VE İSLÂM ERİ ÂKİF

Bu kısma giren kitaplar Âkif'in hayatı, eserleri ve düşüncesini konu alan eserlerdir. Bir kısmı onu yakından tanıyan arkadaş ve dostları tarafından kaleme alınmıştır.

1. Mehmed Âkif / Hayatı, Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları: Eşref Edib, Sebilürreşâd Neşriyat Bürosu Yayını, İstanbul 1939, 322 s.; 1960,400 s.

Eşref Edib [Fergan]'ın Âkif'le ilgili eserinin farklı baskıları vardır. Daha önce Mehmed Âkif / Hayatı-Eserleri (Asar-ı İlmiye Kütüphanesi Yayını, İstanbul?, 1938, 712+9 s.) adlı bir eser yayınlamıştır. Yukarıda künyesini verdiğimiz kitap ise bu çalışmanın son hâlidir. Âkif'in Sebîlürreşâd arkadaşlarından Eşref Edib'in bu çalışması onu en yakından tanıyanlardan biri tarafından hazırlanmış olduğu için oldukça önemlidir

2. Âkifnâme: Haşan Basri Çantay, Ahmed Sait Matbaası, İstanbul 1966,400 s. Çantay, Mehmet Âkif'in en yakınında bulunmuş kişilerden biridir. Değindiğimiz çalışması ise çok sevdiği bir yakınını kaybeden bir insanın son bir gayretle derlediği bir armağan kitabı görünümündedir. Buna bir tür vefa borcu da diyebiliriz. Hacimli görünen kitabın büyük bir kısmını Âkif'in ölümünden önce ve sonra yazılan yazılardan seçmeler oluşturur. Bu arada Çantay'ın Âkif'le ilgili anıları kitaba özel bir önem kazandırmaktadır. Âkifnâme'nin yeni bir baskısının yapılma zamanı gelmiştir diye düşünebiliriz.

3. Mehmet Âkif: Nurettin Topçu, Hareket Yayınları, 1. baskı, İstanbul 1970,118 s. Toçu'nun Mehmet Akif'e yaklaşımı tamamen onun fikrî yönüyle ilgilidir. Bu eserinde bir misyon/ideal adamı olarakTopçu'nun, yine bir ideal adamı olan Âkif'le özdeşleştiğini görürüz. Hemen belirtmeliyiz ki eser, Âkif hakkında Türkçe'de yazılmış en özgün kitaplardan biridir. Tasavvufa âşinâ, hatta tasavvuftan beslenen bir felsefecinin kaleminden çıkmış olması, eseri diğerlerinden ayırır. Kuru bir inceleme kitabının üslûbundan uzaktır ve dinamik bir üslûpla inşa edilmiştir. Eserin, yazarının sağlığında yapılan ilk baskısından sonra Dergâh Yayınları ikmâl edilmiş bir ikinci baskısını da yaptı (İstanbul 1998,95 s.).

4. Mehmed Âkif: Sezai Karakoç, Diriliş Yayınları, İstanbul 1985,46 s. Karakoç'un kitabını Topçu'nun kitabıyla bir arada düşünmek gerekir. Bu kitapla usta bir edebiyatçının dilinden Mehmed Âkif'in düşünce dünyasında deneme tadında bir'seyr'imkânı buluyoruz. Kitap sayesinde'iman ve İslâm eri bir şair'olarak Âkif karşımızda tebellür ve temessül eder. Karakoç Âkif'in şairliği üzerinde dururken de onun hayatını öne çıkarır; hayatını anlamlandıran bir kavram olarak İslâm'ın şiirini de anlamlandırdığını vurgular. Karakoç'un kitabının ilk baskısı -ya da ilk baskılarından biri- Mehmet Âkif: Hayatı, Aksiyonu, Düşünceleri ve Şiiri başlığını taşır (Yağmur Yayınları, İstanbul, 1968,56 s.). Bir şair tarafından yazılmış olmasına rağmen eserin Şair Âkif kategorisinde değil de bu bölümde zikredilmesinin daha uygun olduğunu düşünüyoruz.

5. Mehmed Âkif Ersoy: M. Ertuğrul Düzdağ, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Türk Büyükleri Dizisi, Ankara 1996, XXIV+267 s. Düzdağ'ın Âkif'e olan ilgisi herkesin malûmudur. Daha önce Mehmed Âkif Hakkında Araştırmalar (Marmara Ü. ilâhiyat F. Vakfı Yayınları, İstanbul 1987,416 s. (2 cilt olarak, İstanbul, 1989, 254+254 s.) adlı bir eseri yayınlanmıştı. Bu eser eksiksiz bir Âkif biyografisi gibi görünmektedir. Dolayısıyla bütün yönleriyle Âkif'i ele alan bir çalışmadır.

6. Mehmet Âkif ve Cemiyetimiz: Faruk Kadri Timurtaş, Yağmur Yayınları, İstanbul 1962, İstanbul 134 s. Eser, yine akademisyen bir edebiyatçının kaleminden çıkmış ve Mehmet Âkif'in toplumcu yönünü belirginleştiren bir çalışmadır. Daha sonra Kültür Bakanlığınca da basılmıştır (Ankara 1987,150 s.).

7. Mehmet Âkif: Bir Karakter Heykelinin Anatomisi: M. Orhan Okay, Akçağ Yayınları, Ankara 1989,143 s. Orhan Okay Floca da Hareket dergisi çevresinde yetişmiş akademisyen bir edebiyatçıdır. Dolayısıyla bu eserini Nurettin Topçu'nun andığımız eseriyle birlikte düşünmek eğilimindeyiz. Eserin teması Mehmet Âkif'in o hem dostları hem de düşmanlarınca takdir edilen karakteridir. Dolayısıyla kitabı, akademisyen bir edebiyatçının kaleminden çıkmış olmasına rağmen bu grupta zikredebiliriz.

Okay'ın Mehmet Âkif'in Milliyetçiliği (Akçağ Yayınları, Ankara 1991,140 s.) adlı eseri de mezkûr kitabını bütünleyici mahiyettedir.

8. Bir Kur'an Şairi: Dücane Cündioğlu, Birun Yayınları, İstanbul 2000, 542 s. Cündioğlu, şairlik yönünü de göz önünde bulundurduğu ama her şeyden önce Kur'an âşığı bir düşünür olarak öne çıkardığı Mehmet Âkif'in ünlü -fakat ortada olmayanKur'an tercümesi hakkındaki araştırmalarını bu kitabıyla okuyucuya sunuyor. Zaman zaman tartışılan bir konu olarak Mehmed Âkif'in Kur'an tercümesi hakkında bu çapta bir araştırma yapılmış olması Türk okuyucusu açısından büyük bir kazanç olarak değerlendirilmelidir. Kitap, Âkif'le ilgili çalışmalar içinde konu sınırlandırması açısından en başarılı ve bu yönüyle en doyurucu kitaptır.

9. Yahya Kemâl ve Mehmet Akif'te Tasavvuf: Mehmet Demirci, Akademi Kitabevi Yayınları, İstanbul 1993?, 109 s. Eser sırf Mehmed Âkif'le ilgili olmadığı için müstakil olarak üzerinde durulmayabilirdi. Fakat Âkif'i tasavvuf noktainazarından ele alan başka bir çalışma olmadığı için bu eser üzerinde durmaya değer. Âkif'in düşünce çizgisi düşünüldüğünde tasavvuf ve Âkif kelimelerinin bir araya gelmesi ilk anda şaşırtıcı gelebilir birçok okuyucuya. Eser, bu yönüyle merakları kamçılayıcı bir özellik gösterir. Tasavvufun Mehmed Âkif'in dünyasında nasıl bir yeri olduğunu anlamamız açısından bu çalışmadan yararlanılabilir. Bir tasavvuf tarihçisi olan Mehmet Demirci, daha çok Nurettin Topçu'nun konuyla ilgili değerlendirmelerini esas alarak konuya yaklaşmış ve böylece isabet kaydetmiştir.

10. Mehmet Âkif: Bir İslâm Reformatörü: A. Cerrahoğlu, İstanbul Matbaası, İstanbul 1964,110 s. A. Cerrahoğlu, sosyalist yazar Kerim Sadi'nin müsteârıdır. Bu kitap elbette Âkif'in bir iman eri olduğu tezi üzerine inşa edilmiş görülmeyebilir. Ama Âkif'le ilgili tüm eserlerde olduğu gibi onun bu yönünü hep göz önünde bulunduran bir çalışmadır. Âkif'in üzerindeki Cemaleddin Afganî ve Muhammed Abduh etkisini yorumlayan eser, elbette sosyalist bir bakış açısıyla kaleme alınmıştır. Zamanında merhum Ahmed Davudoğlu hoca da Âkif'in bu yönünü Necip Fazıl'ın önsöz yazdığı tek kitap olan Dini Tamir Davasında Din Tahripçileri adlı eseriyle eleştirmişti (Bid'atlarla Mücadele Yayınları, 3. baskı, İstanbul 1978, s. 141-148). Cerrahoğlu'nun düşünceleri hitap ettiği kesimde ne kadar yankı buldu, ölçmek zordur. Ama bu eserin dindar camiada da okunduğunu ve değerlendirildiğini söyleyemeyiz. Baskısı bulunmadığı için merak edenlerin de kolayca ulaşamayacakları açıktır.

B. ŞAİR ÂKİF

1. Mehmed Âkif: Süleyman Nazif, Millî Hareket Yayınları, İstanbul 1971,136 s. Osmanlıca baskısı Mehmed Âkif/Şairin Zâtı veÂsârı Hakkında Bazı Malûmât (Amidî Matbaası, İstanbul 1924,106 s.) adıyla yapılan bu eser 70'li yıllarda yeni harflere aktarılarak yayınlanmışsa da sahaflarda değil kütüphanelerde bile nüshasına zor rastlanabilir. Kültür dünyamız açısından bir kazanç olarak M. Ertuğrul Düzdağ tarafından hazırlanmış bir çevrimyazısı eski harfli metinle birlikte yeniden basılmıştır (iz Yayıncılık, İstanbul 1991,138 s.). Eseri bir şairin diğer bir şairi ele alış tarzını göstermesi açısından ilgi çekici bulabilirsek de, Nazif'in eseri bu boyutu çok çok aşan bir eserdir. S. Nazif de Akif'i yakından tanıyanlardandır. Bu açıdan söyledikleri önemlidir.

2. Mehmet Âkif Ersoy/Hayatı Seciyesi ve Sanatı: Midhat Cemal Kuntay, Türkiye iş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1986, 377 s. Kuntay,Türkiye'de Âkif'le en çok ilgilenen yazarlardan biri görünümündedir. Sanırız konuyla ilgili ilk çalışması olan İstiklâl Şairi Mehmet Âkif (Ülkü BÂsımevi, İstanbul 1944, 23 s.) adlı eserini daha sonra genişletmiş ve yukarıdaki adla yayınlamıştır. Kuntay bir Mehmed Âkif hayranıdır. Dolayısıyla eseri de bu hayranlığın izlerini taşır. Kitabında Şair Mehmed Âkif üstün karakteriyle karşımızdadır; yazar bir şairin hayranlık uyandıran karakterine ayna tutmaya çalışmaktadır. Eserinin bu adla ilk baskısı Âkif'in ölümünden sonra 1939'da Semih Lütfi Matbaasında yapılmıştır (446 s.).

3. Mehmet Âkif / Hayatı ve Eserleri: Fevziye Abdullah Tansei, Kanaat Yayınları, İstanbul 1945,247 s. Kitapta Âkif'in çeşitli cephelerine değinilmektedir. Fakat yazarının kimliğinden dolayı bu eseri Âkif'in şairliğiyle ilgili kitaplar arasında mütalâa etmeliyiz. Fevziye A.Tansel Ankara Üniversitesi ilâhiyat Fakültesi Türk Islâm Edebiyatı ana bilim dalının ilk öğretim üyelerindendir. Dolayısıyla telif ettiği eserde Âkif'in şairliği üzerine yazdıklarından oluşan ikinci bölüm dikkat çekicidir. islâmîTürk Edebiyatı mümessillerinden olan Âkif hakkında bu alanda yazılmış en yetkin eser olduğunu söyleyebiliriz. Künyesini verdiğimiz ilk baskısı değil de irfan yayınlarınca basılan 2. baskısına (İstanbul 1973,291 s.) piyasada rastlanabilen bu eser Âkif'in edebiyatçılığı alanında en çok başvurulan kaynakların -belki de- başında gelir.

4. Mehmet Âkif Ersoy Hakkında Yazılanlar: Abdulkerim & Nuran Abdulkadiroğlu, Mehmet Âkif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı Yayınları, İstanbul?, T.siz, 282 s. Bu çalışma Sırât-ı Müstakim ve Sebilü'r-Reşâd dergilerinde yayınlanmış Safahatla ilgili yazıların çevrimyazısıdır. Yer alan yazılar ağırlıklı olarak Midhat Cemâl [Kuntay]'a aittir. Neredeyse Midhat Cemâl'in yazıları kadar da Ali Ekrem [Bolayır]'a ait yazılar yer almaktadır. Birer yazı da Ispartalı Hakkı [?] ve Eşref Edib [Fergan]'e aittir. Osmanlı harfleriyle basılmış ve Âkif'in de yazarı olduğu iki dergide yer alan yazıları toplaması açısından önemli ve fakat gözden kaçmış bir eser olduğunu söyleyebiliriz bu çalışmanın. Dolayısıyla yeni bir düzenlemeyle yeni bir baskısının yapılması iyi olacaktır. Yine Âkif ve Safahaf\a ilgili eski harfli dergilerde kalmış yazıların derlenmesiyle bu çalışmanın desteklenmesi ve sürdürülmesi de iyi olacaktır.

5. İslamcı Bir Şairin Romanı: M. Emin Erişirgil, Türkiye iş Bankası Kültür Yayınları, Yayına Hazırlayan: Aykut Kazancıgil, Ankara 1986, VIII+438 s. Eser Mehmet Âkif'in şairliğini öne çıkaran önemli çalışmalardan biridir. Âkif şairdir ama bir İslamcıdır; kitabın başlığına da yansıyan bu olgu Erişirgil'in dikkatli üslûbuyla okuyucunun zihninde aydınlanıyor. Eserin ilk baskısı Maarif Yayınevi tarafından yapılmıştır (Ankara, 1956, 502 s.)

6. Mehmet Âkif: Ahmet Kabaklı, Toker Yayınları, İstanbul 1970,160 s. Birkaç baskısı olan bu eser (1975'te 226 s.,TokerY.; 1977'de 223 s, .TokerY.), Türk Edebiyatı Dergisi ve Vakfının kurucusu merhum Ahmet Kabaklı'nın çalışmasıdır. Edebiyat tarihi alanında sâyimeşkûr sahibi bir yazar olan Kabaklı Hocanın bu kitabı Âkif'le ilgili her konuya değinmekle birlikte asıl olarak Şair Âkif'i anlamada bir el kitabı hüviyetindedir.

7. Camideki Şair Mehmed Âkif: D. Mehmed Doğan, NehirYayınları, İstanbul 1989, 72s. Doğan'ın bu çalışmasında Âkif'in şairliğiyle iman eri oluşu atbaşı yürür. Dolayısıyla kitabı ilk bölüme de dahil edebilirdik. Hareket dergisi çevresinde yetişmiş bir yazar olarak Doğan'ın bu eseri âdeta Nurettin Topçu'nun andığımız eserini bütünleyen, onunla birlikte düşünülmesi gerekli bir eser olarak algılanabilir.

Eserin genişletilmiş ikinci bir baskısı da yapılmıştır (İz Yayıncılık, İstanbul 1998,158 s. 3. Basım 2006).

8. Mehmet Âkif ve Safahat: Beşir Ayvazoğlu, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul 1986, 304 s. Sanırız Ayvazoğlu'nun Tercüman Gazetesinin sanat-edebiyat sayfasını yönettiği yıllarda hazırladığı bu eser, Safahat üzerine en kapsamlı çalışmalardan biridir. Ayvazoğlunun o usta işi üslûbuyla okuyucuya sunulmuş olan eserin söz konusu gazete tarafından forma forma ve geniş bir zaman dilimi içinde verilmiş olması baskısının bulunmamasının tek sebebidir elbette. Acaba yazar bu eserinin yeni bir baskısını yaptırmayı düşünmüyor mu diye düşünmeden edemiyoruz.

9. Mehmet Âkif ve İstiklâl Marşı: Rıdvan Canım & Etem Çalık, Yedi İklim Yayınları, İstanbul 1995, 200 s. Mehmet Âkif'i İstiklâl Marşı şairi olarak ele alan birçok kitaptan biri. Bu konuda kaleme alınan eserlerden bazılarının künyesi şöyledir: İstiklâl Marşı Bilgisi, Kerim Yund, Hüsnütabiat BÂsımevi, İstanbul 1961,48 s.; istiklâl Marşımız ve Mehmed Âkif Ersoy: İsa Kocakaplan, İstanbul?, 1999,111 s.; Mehmet Âkif ve istiklâl Marşı: Muhittin Nalbantoğlu, Veli Yayınları, İstanbul 1981,80 s.; Mehmet Âkif'in Hayatı ve İstiklâl Marşı: Fehmi Cumalıoğlu, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1962,23 s.; istiklâl Marşı/Tarihi ve Mânası, Beşir Ayvazoğlu, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul 1986,63 s.; istiklâl Marşı ve Mehmet Âkif Ersoy, Nusret Karanlıktagezer, Kendi Yayını, Ankara 1986, 80 s.; istiklâl Marşımız ve Millî Ruh, Ali Kaytancı, Uğurel Matbaası, Malatya 1972,136 s.; istiklâl Marşı'nın Tahlili, Yaşar Çağbayır, DİB. Yayınları, Ankara 1998, XI+420 s.; Mehmet Âkif ve istiklâl Marşı: Mustafa Özçelik, Lamure Yayınları, İstanbul 2005,117 s.

10. Mehmet Âkif'in Şiir Dünyası: Fazıl Gökçek, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2005. Âkif'in şairliğiyle ilgili en son çalışma Gökçek'in bu kitabıdır. Konu sınırlandırması açısından başarılı bir kitap olan eser, alanında belki de en derli toplu kaynak olma özelliğini taşıyor.

11. Mehmed Âkif Ersoy Bibliyografyası /Ölümünün Ellinci Yılı Münasebetiyle: Mehmet Serhan Tayşi & Nevzat Kaya, Osmanlı Yayınevi, İstanbul 1986, 31 s. Bibliyografyalar basıldıkları anda eskimeye mahkûmsalar da iyi bir bibliyografya o zamana kadarki birikimi yansıttığı için araştırmacılara büyük kolaylıklar ve imkânlar sağlar. Yıllarca kütüphanecilik alanında hizmet vermiş bulunan Tayşi ve Nevzat Kaya'nın mevcudu bulunmayan bu çalışması takdire değer bir çalışmadır.

C. YABANCI DİLDE YAYINLAR 1. Mehmet Âkif Ersoy: Zindegînâm e ve Bergüzîde-i Âsâres: Ali Nihad Tarlan, Regional Cultural Instıtute Yayını,Tahran 1969, 278 s. (Farsça). 2. Mehmed Âkif: Şâirü'l-İslâm: Abdüsselâm Abdülaziz Fehmi, Mektebetü't-Tâlib, Mekke, Ts., 101 s. (Arapça). 3. Mehm et Âkif: His Life and Works: Ali Nihad Tarlan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1986, X+84 s. 4. Cuhûdu Mehm ed Âkif Ersoy ve Ârâu-hû fî Mecâii’t-Terbiyeti'l-İslâmî: Telif & Çeviri: İsa Yüceer, Yüzüncüyıl Üniversitesi Yayınları, Van, 1995,V+35 s. (Arapça).

D. DİĞERLERİ: 1 .Bütün Cepheleriyle Mehmet Âkif (Ersoy): Hilmi Yücebaş, Dizerkonca Matbaası, İstanbul 1958, 240 s. 2. İslâm Şairi Mehmet Âkif: Vehbi Vakkasoğlu, Yeni Asya Yayınları, 2. baskı, İstanbul 1976, 299 s. 3. Kitaplar ve Portreler/Mehmed Akif'ten Günümüze: Nihad Sami Banarlı, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 1985, 398 s. 4. Kültür Köprüsü / Süleyman Çelebi'den Mehmet Akif'e: Nihad Sami Banarlı, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 195, 358 s. 5. Mehmed Âkif'in Verdiği Mesajlar ve Tesir Alanları: Necla Pekolcay, MÜİFAV Yayınları, İstanbul 1991, 87 s. 6. Mehmet Âkif (1873-1936)/20. Ölüm Yıldönümü: Ali Nihad Tarlan & Nurettin Topçu, Milliyetçiler Derneği Yayını, İstanbul 1957,40 s. 7. Mehmet Âkif (1873-1936): Ali Nihat Tarlan, Milliyetçiler Derneği Yayını, İstanbul 1961, 104 s. 8. Mehmet Akif'i Anlatıyorlar: Süleyman Yalçın vd., Aydınlar Ocağı Yayını, İstanbul 1986, 104 s 9. Mehmet Âkif'in Çağdaş Türkiye ideali: Yavuz Bülent Bakiler, DİB Yayınları, Ankara, 1990, 50 s. 10. Mehmet Âkif ve Dünyası: Neriman Malkoç Öztürkmen, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990, XVII+230 s. 11. Mehmet Âkif ve Eğitim: Ali Özer, İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İzmir 1999, VIII+95 s. 12. Mehmet Âkif: Ferdî ve İçtimâi Karakteri-Vatanperverliği-Milliyetçiliği: Esat Adil Müstecaboğlu, Ülkü BÂsımevi, İstanbul, 1937,56 s. 13. Mehmet Âkif/Hayatı, Eseri ve Tesiri: Veli Ertan, Bahar Yayınevi, İstanbul 1969,64 s. 14. Mehmet Âkif / Hayatı, Sanatı, Fikirleri: Selahattin Yaşar, Yeni Asya Yayınları, İstanbul 1985,174 s. 15. Mehmet Âkif / Hayatı-Sanatı-Şiirleri: Zahir Güvemli, Varlık Yayınevi, İstanbul 1953,115 16. Mehmet Âkif/Hayatı, Şahsiyeti ve Seçme Şiirleri: Ahmet Duman, Edebiyat Yayınevi, Ankara 1970,72 s. 17. Mehmet Âkif / Hayatı, Eserleri, Şahsiyet ve İdealleri: Cemil Sena Ongun, Yayınevi yok, İstanbul 1947,112 s. 18. Mehmet Âkif ve İnanan /nson: Vahit İmamoğlu, Ravza Yayınları, İstanbul 1996,190 s. 19. Necid Çöllerinde Mehmed Âkif: Cemal Kutay, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1992,256 s. 20. Mehmed Âkif ve Safahat: Ali Nihad Tarlan, Nida Yayınevi, İstanbul 1971,142 s. 21. Mehmet Âkif Sempozyumu: Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara Ts„ 166 s. 22. Mehmet Âkif: Zeki Sarıhan, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1996, 271 s. 23. Mehmet Âkif'in Eğitim Üzerine Düşünceleri: Sebahattin Arıbaş, Medeniyet Yayınları, İstanbul1992. IX+158s. 24. Mehmet Âkif'in Sanat Edebiyat ve Fikir Dünyasından Çizgiler: Kâzım Yetiş, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1992, VI+218 s. 25. Mevtana ve Mehmet Âkif (Ersoy): Osman Yüksel Serdengeçti, Serdengeçti Neşriyatı, Ankara 1958,48 s. 26. Milli Mücadelede Mehmed Âkif Kastamonu'da: Mustafa Eski, Ayyıldız Matbaası. Ankara 1983, XI+84 s. 27. MehmetÂkif/Çağı ve İslâmî Davetteki Hizmetleri: İsa Yüceer, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Van 1995, 516 s. 28. Mehmet Âkif Ersoy: İhsan Eliaçık, İlke Yayınları, İstanbul 2004,96 s. 29. Mehmet Âkif Hikâyeleri/Bulutlardan Yıldırım Sağdık, Yılmaz Tartan, DİB. Yayınları, 2. baskı, Ankara 2002, 96 s. (Çocuk öyküleri). 30. Cephe Gerisinde Savaş, Yılmaz Tartan, DİB. Yayınları, Ankara 2002,96 s. (Çocuk öyküleri). 31. Mehmet Âkif Ersoy'u Anma Kitabı, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Ankara 1986. 32. Mehmet Âkif, Osman Nuri Ekiz, Toker Yayınları, İstanbul 1985,100 s. 33. Âsimin Nesli, Mücahit Koca, Sur Yayınları, İstanbul 2004,348 s. (Roman). 34. Çocuklara Safhattan Hikayeler, Sırrı Er, Akçağ Yayınları, Ankara 2004

"Mehmet Âkif, Türkiye'de Modernleşme ve Gençlik" 70 yıl sonra Mehmet Akif bilgi şöleninde sunulan bildirilerinden oluşan TYB'nin 30. Mehmet Akif Ersoy Araştırmaları Merkezinin 1. kitabı. Mart 2007