Ekrem Özdemir, TYB Konya’da “Toprağına Yabancı Aydın”ı Çözümledi

TYB Konya Şubesi D. Mehmet Doğan Kütüphanesi’nde gerçekleştirilen ve Sait Mermer’in düzenlediği programın konuşmacısı yazar Ekrem Özdemir oldu. Programa TYB Konya Şube Başkanı Ahmet Köseoğlu, Prof. Dr. Kemal Kahramanoğlu, Prof. Dr. Ahmet Alkan, Prof. Dr. Ahmet Akman, Konya Barosu eski başkanı Hasip Şenalp ile TYB üyesi yazar, şair ve akademisyenler katıldı.

Bu yıl dört ayrı takvim üzerinden yürütülen programlarımızın ellincisi olan etkinlikte, Dostoyevski’nin düşünce dünyası ve “toprağına yabancı aydın” kavramı üzerine değerlendirmelerde bulunuldu.

Yazar Ekrem Özdemir, her kitabını bir iddiayı ortaya koymak için yazdığını belirterek, "Toprağına Yabancı Aydın" adlı eserinin amacını açıkladı.

“Dostoyevski’yi Marksist Okumalardan Kurtarmak İstedim”

Özdemir, “Toprağına yabancı aydın kitabımı ise Dostoyevski üzerinden bir aydın profili ortaya koymak, aydın eleştirisi yapmak, ‘bir ülkenin bir milletin bir toprağın aydını nasıl olur?’ sorusuna cevap aramak ve bunu yaparken de Dostoyevski'yi dünya genelinde var olan Marksist okuma yöntemlerinden kurtarmak gibi bir amacım vardı.” şeklinde konuştu.

Konuşmasında, Dostoyevski’nin Sibirya’da bir mahkûmun kendisine söylediği “Sen bizden değilsin” sözüyle yaşadığı kırılmaya dikkat çeken Özdemir, bu olayın yazarın düşünce dünyasını değiştirdiğini belirtti. Özdemir, “Bu olaydan sonra Dostoyevski bir şeyi fark etti: Bu millet bizi sevmiyor. Bu Rus milleti, Rus burjuvasının istediği, hayal ettiği devrime destek vermeyecek. O tarihten itibaren, Rus milletine rağmen Rus devrimi yapmak isteyen, Avrupa'dan ideolojileri transfer edip Rusları adam etmeye çalışan, bu topraklardan olmayan aydın kesimine karşı bu toprakların aydını olarak mücadele ediyor.” dedi.

“Toprağına Yabancı Aydın’ın Özellikleri”

Ekrem Özdemir, “toprağına yabancı aydın” tipinin özelliklerini dört başlıkta ele aldı. Bu aydınların en belirgin özelliğinin kendi halkına ve tarihine yabancılaşmak olduğunu belirten Özdemir, şöyle konuştu:

“Toprağına yabancı aydının özellikleri nelerdir? Dostoyevski’nin karakterlerinden yola çıkarak birkaç madde çıkarabiliriz. Birincisi, kendi halkından nefret etmek. İkincisi, kendi milletinden ve tarihinden utanmak. Bunlar, kendi kimliğini inkâr eden aydın tipinin ilk göstergeleridir.”

Dil kullanımına da dikkat çeken Özdemir, bu kişilerin sık sık yabancı kelimelere başvurduğunu belirtti:

“Konuşurken yabancı kavramları sık sık kullanmak ve bundan haz almak, bu tipin üçüncü özelliğidir. Hani ‘beyin fırtınası’ yerine ‘brainstorming yapalım’ demek, ‘yol haritası’ yerine ‘roadmap hazırlayalım’ diyenler var... Özellikle Londra’da, Amerika’da eğitim görmüş, döndükten sonra da Türkçeyi kullanmayı bir türlü kendine yediremeyenlerde bu çok görülür. Çünkü farklı olduğunu göstermek istiyor; ‘ben senin gibi değilim’ demenin bir yolu bu.”

Özdemir, dördüncü özelliğin ise geleneksel değerlere bakışta ortaya çıktığını belirtti:

“Bir diğer özelliği de kendi toplumunun geleneksel değerlerini gericilik saymaktır. 19. yüzyıl edebiyatında ‘ilericilik’ kavramı çok meşhurdur. ‘İleri fikirlere sahip olmak’ ifadesiyle övünülür. Dostoyevski, bu anlayışla çok dalga geçer, ironik bir biçimde eleştirir.”

“Toprağına Hakaret Eden Kahramanlar Cezalandırılır”

Dostoyevski’nin eserlerinde kendi milletine yabancılaşan karakterlere karşı net bir tavır sergilediğini vurgulayan Özdemir, şu ifadeleri kullandı: “Biz, bu topraklardan, bu toprakların değerlerinden, kültüründen, tarihinden beslenen insanlarız. Bu milletin tarihine, değerlerine, toprağına hakaret eden, aşağılayan, küçümseyen herkesle ve her düşünceyle mücadele etmek bizim onur meselemizdir. Dostoyevski'nin eserlerinde, romanlarında Rus milletine, tarihine, kültürüne hakaret eden, aşağılayan her kahraman ya intihar eder, ya idam cezasına gönderilir ya da Sibirya'da kürek mahkûmiyetine gider ya da delirir.”

“Dostoyevski’ye Göre Asıl Düşman Avrupa’dır”

Özdemir, "Ecinniler" romanının Rus aydının Avrupa’dan getirdiği ve “bizim için zehirdir” dediği sosyalizm, anarşizm ve nihilizmi anlattığını ifade etti. Konuşmacı, Dostoyevski’nin Türk düşmanı olduğu yönündeki iddialara da yanıt verdi: “Dostoyevski Türk düşmanı değildir. Bizi düşman olarak görmüyor, engel olarak görüyor. İstanbul ve Akdeniz'e inen yolun engeli. Dostoyevski'nin dünyasında Türkler engel, asıl düşman Avrupa'dır ve bütün kitaplarında esas düşman olarak Avrupa'yı ve Avrupalılaşmış zihinleri görür.” Özdemir, sözlerini Cemil Meriç’in, “Her namuslu entelektüelin ilk görevi, düşman bir dünyaya karşı milletinin çıkarlarını savunmaktır. Dostoyevski’nin tavrı odur,” alıntısıyla tamamladı.

Program, soru-cevap bölümünün ardından hediye takdimleriyle sona erdi. TYB Konya Şube Başkanı Ahmet Köseoğlu, konuşmacı Ekrem Özdemir’e katılım belgesi takdim etti. Prof. Dr. Kemal Kahramanoğlu ise Özdemir’e TYB Konya Şubesi yayınları serisini hediye etti. Yazar Ekrem Özdemir de Ahmet Köseoğlu’na kendi kitabı “Toprağına Yabancı Aydın, Bir Dostoyevski Çözümlemesi” ile TRT yayınlarından çıkan “Sinema Seti” adlı eseri takdim etti. Programı düzenleyen Sait Mermer’e katılım belgesini ise Prof. Dr. Ahmet Alkan ve Konya Baro eski başkanı Hasip Şenalp birlikte verdi. Program, çekilen hatıra fotoğrafının ardından sona erdi.