Diyarbakır, tarihin ilk çağlarından günümüze kadar önemini yitirmeden yaşayabilmiş az sayıdaki büyük şehirlerden biri olarak, tarih boyunca pek çok medeniyete beşiklik etmiş ve bu medeniyetler bu kadim şehirde oldukça zengin tarihi izler bırakmışlardır. Öyle ki her gün bu zenginliği sergileyen Diyarbakır, kent genişliğinde açık bir müze olarak görenlerin gözlerini kamaştırmaya devam etmektedir.
Bölgede yaşamış çok sayıda medeniyetin Diyarbakır’a kazandırdığı, her burcu kitabelerle dolu bir mücevher kutusunu andıran tarihi surlar (Diyarbakır Kalesi), tarihî camiler, kiliseler, medreseler, köprüler, çeşmeler, kümbetler, hanlar, köşkler ve konaklar ile çeşitli yapılar, sadece şehrimiz ve hatta sadece ülkemiz için de değil tüm dünya için oldukça zengin evrensel bir kültürel miras olma değeri ve önemindedir. Ayrıca ev sahipliği yaptığı peygamber makam ve türbeleri, sahabe türbeleri ile çok sayıda evliya ve tarihi şahsiyet türbesi, şehrimizin manevi zenginliğini ortaya koyan ayrı göstergelerdir.
Eşsiz değerde tarihi eserlere sahip olmanın yanı sıra; hem "Peygamberler Şehri", hem "Sahabeler Şehri " olmak gibi iki büyük onurun da sahibi olan Diyarbakır'ımız; aynı zamanda, tarih boyunca yetiştirdiği seçkin bilim, kültür ve sanat adamlarıyla da ülkemizin ve dünyanın en önemli kültür ve uygarlık merkezlerinden biridir. Diyarbakır'dan yetişen bu seçkin insanların yeterince tanınıp bilinmesi ayrı bir önem taşımaktadır.
12. Yüzyılda Diyarbakır'da çeşitli robotlar üretmiş dünya çapındaki ilim adamı El Cezerî (Ebu'l İzz), dünya çapındaki kelamcı ve felsefeci Seyfüddin Amidî, Abdülvahid b. Muhammed Âmidî, İbn Nübata, İbn Esad'il Farıkî, Ali b. Ahmed, İbnü'l Ezrak, Zehebî, Molla Çelebi, Hanilizâde Muhammed, Müderris Hacı Ragıb, Abdulvahid. B. Muhammed, Muslihiddin Lârî, Molla Güranî, Prof. Dr. Gazi Yaşargil, Prof. Dr. Orhan Cezmi Tuncer, Prof. Dr. Nejat Diyarbekirli, Şevket Beysanoğlu vd. ünlü bilim adamları...
Dönemlerinin en ünlü şairlerinden Nesimî, İbrahim Gülşenî, Halilî, Hâmî, Alibardaklı Şeyh Ahmed, Ahmed Mürşidî, Lebib, Refi', Azmî, Sırrî Hanım, Şaban Kâmî, Said Paşa; Yahya Kemal'in "Âmid o şehri nur öğünsün ilelebed" dediği büyük bilgin Ali Emîrî Efendi, İstanbul'un düşmanlarca işgaline ünlü "Karagün" yazısıyla yiğitçe karşı çıkan ünlü şair ve yazar Süleyman Nazif; "Otuz Beş Yaş" şiiri ülkemizde ve dünyada ezbere okunan ünlü şair Cahit Sıtkı Tarancı; eserleriyle ülkemizin önde gelen sosyologları arasında yer alan ünlü düşünür Ziya Gökâlp, şiirleri ve düşünce eserleriyle dünya çapındaki isimler arasında seçkin bir yer sahip olan Sezai Karakoç, ülkemizin önde gelen oyun yazarlarından Orhan Asena, şiirleriyle yurdun dört bir tarafından sevilerek okunan ünlü şair Ahmed Arif, şiirleri Anadolu'nun her tarafında bilinen Âşık İhsanî; edebiyatımızda "Rubailer Şairi" olarak meşhur Cemal Yeşil, pek çok şiirinin bestesini severek dinlemekte olduğumuz Fuat Edip Baksı, Munis Faik Ozansoy, Cahit Uçuk, Cenap Ozankan, Esma Ocak, Veysel Öngören, Vasıf Öngören, İhsan Işık, Adnan Binyazar, İhsan Fikret Biçici, Remzi İnanç, Kadri Göral, Yılmaz Odabaşı, Mıgırdiç Margosyan, Suzan Samancı, Sultan Su Esen; Edip Polat, Adnan Satıcı, Musa Dinç, Vedat Güldoğan, Şeyhmus Diken, Mehmet Mercan, Mevlüt Mergen gibi alanlarında kendini kabul ettirmiş ünlü şair ve yazarlar...
Bir pirinç tanesine şiir hattı sığdırabilen ve Sultanahmet Camiinde hatları bulunan Seyyid Kasım Gubarî, hat sanatında ülkemizin dünya çapındaki bir numaralı ismi Hamid Aytaç, Hattat Abdurrauf, Hafız Ahmed, Mir Hamza, Şeyh Ahmed, Seyyid Ebubekir, Salih Efendi, Mehmed b. Abdüllatif Sînî, Abdülkerim Şânî, Seyyid Ömer, Hasan Bezzâz, Çeteci Abdullah Paşa, Seyyid Âdem-i Amidî, Halil Hamid Efendi, Mehmet Şa’ban Kâmî Efendi, Muhammed Fehmi Efendi, Abdurrauf Efendi, Mustafa Akif Tütenk, Hacı Muhammed Şükrü Efendi vd. ünlü hattatlar...
Diyarbakırlı Tahsin, Prof. Dr. Kaya Özsezgin, Ömer Lütfi Çetin, Cemal Güvenç, Ayhan Türker, Prof. Dr. Nazan Sönmez, Mehmet Ali Diyarbakırlıoğlu, Ferit Öngören, Orhan Umut, Mehmet Başbuğ, Ahmet Benli, Mehmet Danyal Tuncer, Adil Tekin, Nejat Satıcı vd. ünlü ressamlar, karikatürcüler ve fotoğraf sanatçıları...
Ahu Baba, Remzî, İsmail Çelebi, Mahmud Çelebi, Çuvaldızzâde İsmail, Ahmed Verdi Çelebi, Çemenzâde Mehmed Çelebi, Yahya Çelebi, Şehlâ Mustafa Çelebi, Osmanlı Şeyhülislâmı şair ve bestekâr Mehmed Esad Efendi, Seyyid Nuh, Şeyh Ahmed-i Nakşibendî, Ahmet Yüksekses, Celal Güzelses, Ayşe Şan, Sami Hazinses, İzzet Altınmeşe, Yaşar Özel, Coşkun Sabah, Güler Basu Şen, Hayri Yoldaş, Eşref Atay, Hüsnü İpekçi, Ramazan Şenses, Recep Kaymak, Bedri Ayseli, Emin Turgay, Emin Taşın, Kadir İpek, Coşkun Sabah, Mahsun Kırmızıgül, Emrah İpek (Küçük Emrah), Kenan Menekşe, Eşref Atay, Azize Gürses vd. ünlü besteci, ses sanatçısı ve sinema sanatçıları...
Daha nice isimler hakkındaki bilgileri bu kitapta bulabileceksiniz.
Bu kitapta haklarında ayrıntılı bilgiler verilen Diyarbakırlı meşhur ilim adamları, yazarlar ve sanatçılardan daha yüzlercesinin olduğu hatırlanacak olursa, bu şehrin bilim, kültür ve sanat şehri olarak da büyük bir öneme sahip olduğu anlaşılacaktır.
ELVAN YAYINLARI
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.