Irak Türklerinin Yükseköğretim Atağı

Irak Türkleri  Osmanlı idaresinden çıktıktan sonra bir süre daha, o da çok kısıtlı şekilde Türkçe eğitim almayı sürdürdülerse de 30’lu yıllarda artık bütün Irak’ta eğitim dili Arapça oldu.

Irak Türkleri Türkçe eğitim taleplerini hiçbir zaman gündemden düşürmeseler de uzun yıllar böyle bir eğitimden mahrum kaldılar. 

1991’den itibaren Erbil’de, 2003 yılından sonra ise Erbil, Kerkük, Telâfer, Altunköprü, Tuzhurmatı ve yaşadıkları diğer bölgelerde, Irak’taki yeni anayasa gereği, diğer bütün topluluklarla birlikte bu haklarına kavuştular. Bugün çeşitli sorunlarına rağmen Irak’ta Türkçe eğitim bütün kademelerde uygulanmaktadır. Bu eğitim uygulaması iki koldan ilerlemekte: Birinci kolda bütün derslerin Türkçe okutulduğu “esas” okulları bulunurken diğer kolda Türkçenin ders olarak okutulduğu “şümul” okulları bulunmaktadır.  Esas okullarında da ayrıca Arapça dersi verilmekte; din dersi de Arapça okutulmaktadır. Böylece öğrenciler Arapça öğrenmekten de geri kalmamaktadırlar. Kerkük’teki Türkmen Eğitim Merkezinde de öğrencilere çeşitli dersler için takviye kursları açılmaktadır. 

Yükseköğretimde ise 1973’te Bağdat Üniversitesinde bir ana bilim dalı olarak açılan şimdiki Türkoloji bölümü dışında, bugün Kerkük ve Erbil’de de Türkoloji ve Türkçe öğretmenliği dallarında akademik eğitim verilmekte, bu eğitim kurumlarından birçok öğrenci mezun olmakta; ancak Irak’taki genel işsizlik problemi yüzünden mezunlar iş bulmakta güçlük çekmektedirler. Irak’ta Türkoloji ve Türkçe öğretmenliğinden mezun olan Irak Türkü öğrencilerin bir kısmı da Türkiye’deki üniversitelerde lisans üstü eğitime yönelmektedirler. Bu öğrencilerin bazılarıyla çeşitli vesilelerle iletişim kurma imkânı bulduğumdan, onların karşılaştıkları çeşitli sorunları gözleme imkânı elde etmiş bulunmaktayım. Bu sorunlara aşağıdaki çözüm önerilerini sunmak mümkündür: 

- Öğrencilerimize Türkiye’deki üniversitelerde sadece yüksek lisans ve doktora değil lisans eğitimi de verdirmeliyiz.  Çünkü öğrencilerimizin akademik alt yapısı, Irak’taki şartlardan dolayı maalesef çok zayıftır. Bu eksiklik ancak lisans eğitimlerini Türkiye’de tamamlamaları hâlinde giderilebilir.  

- Türkiye üniversitelerinde öğrencilerimize danışmanlık eden öğretim üyeleri Irak Türklerinin dil, kültür, folklor ve edebiyatını yeterince bilmediklerinden danışmanlıkları da yeterli düzeyde ve kalitede olmuyor. Bu yüzden, Türk dili ve edebiyatının çeşitli anabilim dallarında yüksek lisans ve doktora tahsiline yönelen öğrencilerimize hangi hocaların danışmanlık edeceği önceden ayarlanmalıdır. Öğrencilerimiz, kendilerine en iyi danışmanlık hizmeti verebilecek öğretim üyelerinin bulunduğu üniversitelere yönlendirilmelidir. Bu amaçla öncelikle çok yönlü bir kulis faaliyeti yürütülerek hangi dalda hangi öğretim üyesinden ne şekilde ve ne ölçüde yararlanılabileceği tespit edilmelidir. Bu gibi faaliyetleri yürütecek bir kurumlaşmaya acilen gidilmelidir. 

- Türkiye’de Türk dili ve edebiyatının çeşitli dallarında lisans üstü öğrenim gören öğrencilerimiz tahsilleri müddetince, belli aralıklarla Ankara’da bir araya getirilmeli, onlara iki üç günlük kamp, seminer, vb. takviye edici çalışmalarla destek olunmalıdır. Onların yaralanabileceği  Türkolojiyle ilgili internet siteleri de onlara tanıtılmalı ve bu sitelerden azami derecede yararlanmaları sağlanmalıdır.  Bu çalışmalara Irak Türklerinin dil, kültür ve folkloruna hâkim öğretim üyelerinin destek vermeleri sağlanmalı; böylece öğrencilerimizin alt yapı eksiği tamamlanmalıdır.  

- Türkiye’deki öğrencilerimize kaynak ve yayın desteğinde bulunmalıyız. Ankara’daki, İstanbul’daki vakıflarımız ve derneklerimiz gerek Irak’ta gerek Türkiye’de Türk dili ve edebiyatını, folklorunu, tarihini ilgilendiren çeşitli akademik ve edebî yayınlardan birer nüshayı öğrencilerimize ulaştırabilmelidir. Kardaşlık dergisi (1961-1976) arşivimizi içeren DVD’lerden de bütün gençlerimize birer adet hediye etmeliyiz.

- Öğrencilerimizin Türkiye’deki ve Türkmeneli’deki daimi ikamet adresleri bilinmelidir. Hangi öğrencinin, tahsilinin hangi safhasında olduğu takip edilmelidir. Öğrencilerimizin Türkiye’den Türkmeneli’ye veya tekrar Türkiye’ye geliş gidişlerinden haberdar olunmalıdır. Öğrenciler herhangi bir sorunları olduğunda temas kurabilecekleri bir yetkili bulabilmelidirler. Kısacası, koordinasyon işlevi görecek bir yapılanmanın gerçekleşmesi şarttır. Bu ihtiyacı şimdilik bu fakir az da olsa karşılamaya çalışmaktadır. Tarafıma ulaşan bütün öğrencilerimize elimden geldiğince yardım etmeye çalışmaktayım. Ancak bu işlerin daha düzenli yürütülebilmesi için mutlak surette bir kurumlaşma şarttır. 

- Irak Türklerinin basın yayın faaliyetleri biraz dağınık bir görünüm arz etmektedir. Bu dağınıklığı gidermek için bir internet portali kurmak gereklidir. Bu portalde Irak Türklerinin bütün gazete ve dergilerinin sitelerine veya PDF nüshalarına ulaşılabilmelidir. Öğrencilerimiz de bu imkândan yararlanarak bilgi ve görgülerini genişletmelidirler. 

- Öğrencilerimizin istihdamının önünü açacak bazı tedbirler almalıyız. Doktorasını bitirmiş öğrencilerimizin Irak’ta veya Türkiye’de herhangi bir üniversitede tayin edilebilmesi için gerekli çalışmaları yapmalıyız. Bu gibi insanlarımızın emeklerini heba etmemeliyiz.  
Irak Türkleri 1918’den sonra yaşamış oldukları türlü badirelere rağmen yine de ayakta kalabilmiş, atalarından kendilerine miras kalan sağlam kültürel değerlerle ve bir o kadar metin sosyal bünyeleriyle her türlü baskı, zulüm ve asimilasyon taarruzlarına şehitler vererek, onulmaz mağduriyetlere göğüs gererek karşı koymuşlardır. Ancak hiçbir millet yalnızca üzerine gelen saldırıları püskürtmekle geleceğe emin adımlar atamaz. Irak Türklerinin bugün yapabilecekleri en iyi iş gençlerine yatırım yapmak, onların en iyi şekilde yetişmelerini sağlamaktır. Ne de olsa bir milletin geleceği gençlerine yaptığı yatırım ölçüsünde emniyet altına alınır. Irak Türkleri, gençler için bu uğurda hiçbir fedakârlıktan kaçınmamalıdır. Bizler de anavatandan onlara destek olmalı ve Türkmeneli’deki kardeşlerimizin yolunu açmalıyız.