Okuyanlar bilir, bölge tarihini ya başka başlıklar altında ve detaylarından öğrenirken bir de “trajedi” şeklinde anlatılanlardan Buhara’yı anlamaya çalışırız, bunun böyle olmasında elbette Buhara’nın kadim bir İslâm yurdu olması da etkilidir.
Kıymetli Türkistan çalışmalarıyla bildiğimiz Murat Özkan’ın yakın zamanda Selenge Yayınları’nın “bilgi serisi”nden çıkan “Buhara Hanlığı (1500-1920)” başlıklı
çalışması Mâverâünnehir’i yani Nehrin Ötesi’ni yeniden anlamamıza önemli katkılar sunmaktadır. Yazar çalışmasına her ne kadar Büyük İskender ile başlasa ve devamında Arap fetihlerinden söz etse de kaleminden dökülenler okuyucuyu yormamakla beraber dilin yalın ve anlaşılır olması da dikkat çekmektedir. Murat Özkan akademisyen olmasına rağmen, üslubunda bunu görmek pek mümkün değildir. Fakat diğer çalışmaları gibi bunun da akademik disiplinle hazırlandığını özellikle belirtelim.
Yazarın en büyük özelliğinin Rusça bilmesi ve bunu, çalışmalarına başarılı bir şekilde aktardığına da vurgu yapmak istiyorum. Hâlâ günümüzde akademik çevrede pek ilgi görmeyen Rusça sayesinde, bölgedeki Türk-İslam geçmişini daha derinlemesine öğrenebiliriz. İşte bu derinliklerden birine inen Murat Özkan “Buhara Hanlığı (1500-1920)” isimli çalışmasıyla Buhara tarihini soluksuz okumaya imkân vermektedir.
Bölgedeki Moğol hâkimiyetinin de anlatıldığı çalışmada Mâverâünnehir’i yazar şöyle tarif etmektedir:
“Türklerin, Avrupa’ya kadar uzanan tarihî göç yollarının en önemli güzergâhlarından biri, Mâverâünnehir’dir. Günümüzde Özbekistan, Batı Kırgızistan, Kuzeybatı Türkmenistan, Batı Tacikistan ve Güney Kazakistan gibi ülkelerin kesiştiği noktada yer alan Mâverâünnehir, Tanrı Dağları’nın güney doğusunda, Amu Derya (Ceyhun) ve Sır Derya (Seyhun) Nehirleri arasında yer alır. Türkler, Hindikuş ve Pamir Dağları’nın zirvelerinden gelen Amu Derya (Ceyhun) Nehri’ne “Ögüz”, kaynağını Tanrı Dağları’ndan alan Sır Derya (Seyhun) Nehri’ne ise “Yinçüğüz” derler. Mâverâünnehir coğrafyası asırlardır bu iki nehrin bozkıra getirdiği bereketle hayata tutunur (s.15).”
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.