Dünya tarihinde iz bırakan büyük Türk devletlerinin hüküm sürdüğü Türkistan coğrafyasının Ruslar tarafından nasıl hâkimiyetleri altına alındığının ipuçlarını Murat Özkan’ın,

 2019 yılında Kronik Kitap’tan çıkan “Türkistan’ın Keşif Çağı/Rus Seyyah Burnaşev’in Gözünden Buhara” isimli kitabında görebilmek mümkün. Seyyahların kaleme aldığı notlar, gezi ve gözlem yazıları dünya tarih yazıcılığında önemli bir yer tutar. Neredeyse bütün tarih kitaplarında seyyahların kaleme aldıklarını dipnotlarda, kaynakçalarda yahut söz konusu eserin satır aralarında fark edebiliyoruz.

Seyyahların meşhur olanı olduğu gibi fazla veya hiç bilinmeyenleri de mevcut. Yazar Murat Özkan işte bu bilinmeyen seyyahlardan Rus Burnaşev’in Türkistan’a dair tuttuğu gözlemlerini merkeze alarak ve ilave bilgilerle daha da dolgun hale getirdiği kitabında bir seyahatnameden daha fazlasını önümüze düşürmektedir. Bu arada Burnaşev sıradan bir seyyah değildir ve Çarlık Rusya yetkilileri özel olarak Türkistan’a göndermiştir.

Rusların 1552’de Kazan’ı, 1556’da Astrahan’ı işgal etmesini, bu hanlıkları ele geçirmesiyle Türkistan’da gerçekleşen ticaretin tekelini de elinde tutmak istediğinin anlatıldığı “Türkistan’ın Keşif Çağı/Rus Seyyah Burnaşev’in Gözünden Buhara”da Moskova’nın Türkistan’a bilgi almak amaçlı yolladığı İngiliz Anthony Jenkinson’dan da bahsedilmiş. Yazar Murat Özkan mealen şu bilgileri vermektedir: Avrupa ülkeleriyle aynı ligde olmak için sömürgesinin dolayısıyla verimli topraklara sahip olması gerektiğinin farkında olan Ruslar, isteklerinin karşılığını Türkistan’da bulabileceklerine 16. yüzyılın yarısından itibaren kanaat getirirler.  Ruslar bölgeye ve özellikle Buhara Hanlığına özel bir önem veriyordu. Zira Buhara Türkistan’ın tam merkezi konumundadır, nüfusu kalabalıktır ve en önemlisi de İran, Afganistan, Hindistan ve diğer ülkelere giden ticari yolların kesiştiği noktadır. 18.yüzyıla kadar Türkistan’ın keşfini tamamlayan Ruslar, 19.yüzyılda bölgeye işgale başlar.

Devamı: https://www.dunyabizim.com/turkistanin-ruslar-tarafindan-kesfi-ve-isgali-makale,2155.html