Belleğimizden şiire yansıyanlar

Geçen yıl Yüzleşmenin Kişisel Tarihi kitabıyla dikkatleri üzerine çeken Selçuk Küpçük, önemli bir esere daha imza attı: Modern Türk Şiirinde Bellek Arayışı…

Modern Türk şiirinin 27 Mayıs darbecileri ile gelişen ve günümüze uzanan derin ilişkisine dair farklı bir okuma sunan kitap, 1950′lerden günümüze uzanan yakın dönem tarihsel birikimimizi anlama konusunda önümüze yeni bir koridor açıyor. Biz de bu koridorda Kaçak Yolcu olarak Selçuk Küpçük ile konuştuk.

Bu kitabın bir çekirdeği var mı? İlk hangi şair ya da şiire dikkat kesildiniz de bu konunun peşine düştünüz?

Özellikle Cemal Süreya ve Erdem Bayazıt üzerine çalışırken Türkiye sosyolojisi, siyaseti ve tarihi ile günümüz şiirinin derin ilişkisine yönelik bakış açım derinleşti. 27 Mayıs darbesi sürecinde, o yıllarda asıl kanonu oluşturan sol, sosyalist ve Kemalist edebi çevrelerin nasıl hararetle askeri darbeyi savunduğunu görmek beni bazı başka araştırmalara itti. Yön dergisini, Devrim dergisini inceledim karşılaştırmak için mesela. Çünkü bu dergilerin sanat sayfalarını hazırlayan isimler hepimizin bildiği önemli şair, öykücü, eleştirmenler. Sonraki yıllarda edebi çevreler ile darbecilerin, cuntacıların işbirliğinin günümüze kadar sürdüğünü anlamak daha kolay oluyor. Çünkü bunun kökleri 27 Mayıs günlerinde atılıyor. O ruh ile yetişen şair, öykücü, eleştirmenlerin -ki hemen hepsi sol, sosyalist ve Kemalist çevrelerdir- Türkiye üzerine düşünürken, sivil bir akıl ile hareket etmediklerini görüyoruz. Tabi bu ideolojik çevrelerin kendilerini biçtikleri bir abartılı özgüven duygusu söz konusu. Bu duygu aynı zamanda tam anlamı ile Batılı bir aydınlanmacı bellek taşırmaktadır.

Erdem Bayazıt üzerine yazarken ise “şiir ve yerlilik” meselesinin tarihsel dokunuşlarına şahitlik ettim adeta. İçinde Erdem beyin de bulunduğu bu Maraşlı ekip, yani Rasim bey, Zarifoğlu gibi isimler Sezai Karakoç’un metin üzerinde açtığı öncü modern yaklaşımı geniş alana yayan ilk önemli ekip olmuştur. Bu tarihsel bir şeydir. Bayazıt, 1970’lerin ortamına adeta tahakküm kuran sosyalist gerçekçiliğe, Marksist bakış açısına büyük bir özgüven ile itirazda bulunur. Beni özellikle Erdem beyin özgüveni çok etkilemiştir. Tek başına, karşıdan gelen devasa kalabalığa meydan okur sanki. Çünkü o yıllarda “yerli” bir zihin ile modern şiir ve öykü yazan kişi sayısı çok azdır. Rasim bey bir açıklamasında mesela Maraş lisesinde okurken yazdıkları metinleri yayınlayacak dergi bulamadıklarını belirtir. Çünkü modern öykü ve şiirin belleği ile yazmaktadırlar. O yıllarda yayınlanan Büyük Doğu ve Serdengeçti gibi geleneksel ve bence artık yorgun dergiler bu metinlerin adresleri değildir. Bunun farkındadırlar mesela. Bu çok mühim. İstanbul’a üniversite okumak amacıyla gittikleri vakit Sezai bey ile yollarının kesişmesi sadece onlar için değil, “yerli” bir şiir ve öykünün de yollarının kesişmesi demektir. Bunun Türkiye için önemi vardır. Bunları çözümlemeye çalıştım kitaptaki ilgili makalelerde.

Diğer makaleleri de dikkate alırsak kitapta, metinlerine girmeye çalıştığım 6 isim üzerinden Türkiye’nin temel meselelerine yöneldim denilebilir.

Söyleşinin devamı için: http://kacakyolcu.com/adalet-ve-vicdandan-yana-tavrini-koymalidir-siir/