Geçtiğimiz ay gerçekleştirdiğim beş günlük Saraybosna turunda, dikkatimi çeken en önemli kurumların başında Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi de vardı. Saraybosna Milli Kütüphanesi'nin henüz tadilatı bitmediği için ziyarete kapalıydı. Alternatif bir kütüphane sorduğumda Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi tavsiye edildi. Ziyaretim sırasında edindiğim bilgilerin anlam ve ehemmiyetinin yoğunluğu, Hamza Lavic Bey'in de teklifimizi geri çevirmeyip değerli vaktini ayırmasıyla bu önemli ve keyifli söyleşi ortaya çıkmış oldu.
Bize kendinizi tanıtır mısınız? Çok güzel Türkçe konuşuyorsunuz, nerede öğrendiniz?
İsmim Hamza Lavic, Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi'nin Osmanlı Arşiv Bölümü'nde çalışıyorum. Savaş zamanı bir süre Türkiye'de kaldım, ilkokul dönemlerimdi o yıllar. Sonrasında kendi ülkemde Şarkiyat Dilleri bölümünü bitirdim. Bu bölümde Osmanlıca da öğretiliyor ama daha çok kütüphanede çalışırken geliştirme imkanım oldu.
Kütüphanenin tarihinden ve bugüne geliş sürecinden genel hatlarıyla bahsedebilir misiniz?
Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, Bosna Hersek'in sürekli faaliyet halinde olmuş en eski kültür kurumudur. 1537 senesinde Gazi Hüsrev Bey Vakfı'nın bir parçası olarak kurulmuş. Biliyorsunuz, Gazi Hüsrev Bey Bosna Hersek'in sancak beyiydi. Etrafta gördüğünüz hemen hemen bütün bu vakıf yerleri, Gazi Hüsrev Bey Vakfı'na aittir.
Tabi ilk önce Gazi Hüsrev Bey Camii kuruluyor, ardından karşısında gördüğünüz Kurşunlu Medresesi inşa ediliyor. Medrese klasik Osmanlı mimarisinin özelliklerini taşıyor. Bu medresenin yani vakfiyenin içerisinde, medrese inşasından arta kalan paralarla resmi olarak bir kütüphane kurulması emri veriliyor ve o sene de kütüphanenin kuruluş senesi olarak alınıyor. Kütüphane 1537 senesinden 1863 senesine kadar aynı yerde kalmış, yani bahsettiğimiz medresenin bir odasında.
O dönemlerde öğrenci kütüphanesi olarak, onlara gerekli kitapları sağlamak amacıyla kurulan bir kütüphane olarak işlev gördüğünü biliyoruz. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ise genel kullanıma yönelik hizmet vermeye başlıyor.
Bir süre burada kalıyor kütüphane. Bu süreçten sonra, yaşadığımız son savaş dönemine kadar çok defa yer değiştiriyor. Genelde çarşı bölümünde gerçekleşiyor bu mekan değişiklikleri. Şu anda resmi olarak, bizim İslam Birliği ya da sizin için daha anlaşılır olması açısından, Diyanet diyebileceğimiz kurum adı altında, onun bir parçası olarak faaliyet gösteriyor kütüphanemiz. Bu kurum Bosna Hersek'te devlete bağlı olarak değil, tamamen bağımsız bir kuruluş olarak varlık gösteriyor. İslam Birliği içerisinde birçok kurum ve birkaç enstitü var, özellikle vakıflar bölümü hatta tüm vakıflar bu İslam Birliği olarak isimlendirdiğimiz kurumun bir parçası olarak faaliyet gösteriyor. Kütüphane kuruluş zamanından bugüne, özellikle komünizm zamanında dahi kültürel bir faaliyet alanı olarak işlevini sürdürüyor. Komünizm zamanında bütün medreseler kapatılmış, sadece Gazi Hüsrev Bey Medresesi ve Kütüphanesi aktif olarak varlığını sürdürmüş.
Devamı için: http://www.dunyabizim.com/Manset/17749/bosnanin-en-eski-kultur-kurumunu-konustuk.html
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.