Divan dergisi bir fikir ocağının devamıydı

Türkiye’de edebiyat dergiciliği geleneği açısından Varlık ve onun etrafında şekillenmiş tarihsel hattın, resmi ideoloji ile iç içe geçen organik ya da inorganik ilişkisi dışında, Büyük Doğu’dan başlayan ve günümüzde bu izlek üzerinde kendisini tanımlayan bir başka dergicilik kanalı söz konusu. Büyük Doğu’yu kendinden evvelki toplanma merkezi olarak Sebilürreşad’a bağlamak ve oradan bir kanal arayışı sürdürmek de mümkün. Ama Cumhuriyet sonrası yayına başlamayı bir milat biçiminde işaretler isek, bu kanalı Büyük Doğu’da anlamlandırabiliriz.
Kabaca ana hattını çizmek gerekirse Türkiye’de resmi ideolojiye karşı hem düşünsel hem sanatsal anlamda muhalefet odağı inşa etmeye cüret edebilmiş Büyük Doğu’nun açtığı koridordan ilerleyen bir dergicilik geleneği mevcut. Yani Büyük Doğu-Diriliş-Edebiyat-Mavera ile 1980’lere uzanan ve '80 sonrasında çeşitlenerek çoğalan bir çizgiden bahsediyoruz.
“Komünizm tehdidi” konseptinde yeni bir “ortak alan”
Bu muhalif ana kanalın dışında, bir şekilde bu kanal ile irtibatlı ama Türkiye’nin ve dünyanın sosyolojik, siyasal konumunu okumak, oradan kendi konumunu biçimlendirmek bakımından 70’lerden itibaren ayrışan bir başka yürüyüşten daha bahsedebiliriz. Ben bu paralel yürüyüşü şöyle sıralıyorum :
Hareket (1939-1982)→Büyük Doğu (1943-1978)→Serdengeçti (1947-1962)→Hisar (1950-1980)→Töre (1971-1985)→Türk Edebiyatı (1972-…)→Divan (1978-1979)→Doğuş Edebiyat (1982-1985)…
Görüleceği gibi Nurettin Topçu’nun Hareket dergisi ile başlatıp, Necip Fazıl’ın Büyük Doğu’su ile irtibatlandırabileceğimiz, oradan Osman Yüksel’in Serdengeçti’sine ulaşabileceğimiz bu kanalın bir şekilde İslamcı düşünce geleneği ile ortak alanı söz konusu. Bu “ortak alan” tanımlamasını anlamlı kılan mesele ise bu yayınlarda yazan isimlerin çeşitliliği. Turancı, Türkçü, milliyetçi düşünce geleneği içerisinde bugün kendisini çözümleyebileceğimiz isimlerin yanısıra İslamcı kültürel, edebi, siyasal akım içerisinde karşımıza çıkan sayısız ismin bütün bu dergilerin sayfalarında bir arada bulunabildikleri zamanlardan bahsediyoruz. Büyük Doğu da böyledir, Serdengeçti de...

Yazının devamı için: http://www.dunyabizim.com/Manset/18738/divan-dergisi-bir-fikir-ocaginin-devamiydi.html