Günümüzde İslam âlimi nasıl yetişir?

Prof. Dr. Recep Şentürk, Diyanet'in aylık dergisinin Eylül-2014 tarihli 285. sayısında günümüzde İslam âlimleri yetiştirmek üzerine bir yazı kaleme almış. Önemine binaen ç-alıntılıyoruz.

Günümüzde İslam Âlimi Nasıl Yetişir?

İslam ilim geleneğinin kesintiye uğraması, isnat zincirinin kopması, eğitim kurumlarının çökmesi ve Batının kültürel hegemonyasından dolayı asrımızın en önemli meselesi İslam âlimi yetiştirmektir. Konya Islah-ı Medaris-i İslamiyye Medresesi (1909-1917), Darulhilafe Medreseleri (1914-1924) ve Said Nursi’nin Medresetüzzehra projesinde olduğu gibi bu ihtiyaç halk, yönetici ve âlimler tarafından son iki yüzyıldır hissedilmiş ancak bu yolda atılan adımlar hep akamete uğramıştır. Aşağıda, talebe ve hoca olarak mütevazı gözlem, tecrübe ve birikimlerimiz ışığında, günümüzde İslam âlimi yetiştirmenin yolunu ve metodunu bu kısa yazı çerçevesinde açıklamaya çalışacağım. Bunu yaparken neyin olmaması gerektiğini değil de nelerin olması gerektiğini maddeler hâlinde belirterek olumlu bir üslup kullanacağım. Böylece mevcut uygulamanın eksik ve yanlışlarına da dolaylı olarak işaret etmiş olacağım.

Öncelikle, günümüzün örnek âlim modelinin tasarlanması ve nasıl bir âlime ihtiyaç duyduğumuz konusunda ayrıntılı bir tasavvurun ortaya konulması gerekmektedir. Günümüzde İslam âlimi yetiştirebilmek için, ilk adım olarak çağımızdaki bir âlimin ne gibi evsafa sahip olması gerektiğini belirlememiz, sonra da ikinci adımda, söz konusu bu evsafa sahip insan modelini nasıl yetiştiririz diye harekete geçip ona göre programlar yapıp kurumlar kurmamız gerekir.

Bu birinci şarttır ve günümüzdeki başarısızlığın en temel nedeni burada yatmaktadır. Nasıl ki bir mimarın inşa etmek istediği eser hakkında önceden aynntılı bir tasavvuru varsa, bir mühendis fabrikada üreteceği ürünün son şekli hakkında çok açık bir fikre sahipse, bizim de yetiştirmeyi hedeflediğimiz İslam âliminin özellikleri hakkında daha baştan aynntılı ve net bir tasavvurumuzun olması şarttır. Eğer âlim yetiştirmek amacıyla yola çıkarken hedeflediğimiz âlim modeli hakkında net bir tasavvurumuz yoksa, kafasında bir tasarım olmadan bina inşa etmeye çalışan mimar veya ürün üretmeye çalışan mühendis durumuna düşeriz.

İslam âlimi Batı karşısında aynı tavrı sergileyebilecek donanıma sahip olarak yetişmeli

Günümüz için örnek âlim modeli tasavvuru üretirken, klasik dönem âlimler yanında Tanzimat sonrası Batı ile mücadelenin başladığı dönemdeki âlimler daha yararlı olacaktır. Tanzimat öncesi dönemde yaşamış ve yetişmiş âlimlerin şartları bizimkinden çok farklıydı. Hâlbuki Tanzimat sonrası yetişen âlimlerin şartları bizimkine daha fazla benzemektedir; çünkü Batı etkisi bu dönemde başlamıştır ve bu dönemdeki âlimler Batıya karşı mücadele edebilecek bir donanımla yetişmeye başlamışlardır.

Mesela günümüzde yetişecek bir Fıkıh âlimi için Sadruşşeria ve Merginani yanında Ahmet Cevdet Paşa örneği son derece önemlidir. Ahmet Cevdet Paşa Fransızca öğrenmiş, Batı hukukunu tanımış ve İslam hukukunun Batı hukuku karşısında nasıl savunulacağı konusunda bir donanım sahibi olmuştur. Aynı şekilde Taftazani yanında Namık Kemal’in örnek model olması "Renan Müdafaası" adlı eseriyle görülmektedir. Namık Kemal Fransızca öğrenip Batıda İslama yapılan saldırılara cevap verecek şekilde bir donanımla yetişmiştir. Kadı Beydavi yanındaElmalılı ve Said Nursi örnekleri de bunun şahitleri arasında sayılabilir. Said Halim Paşa, Mustafa Sabri, Zahit el-Kevseri, Mehmet Akif, Ahmet Hamdi Akseki, Babanzade Ahmet Naim, İzmirli İsmail Hakkı, Ömer Nasuhi Bilmen ve daha birçok ismi bu bağlamda örnek olarak saymak mümkündür. Bu âlimler Batı etkisinin yoğun bir şekilde hissedildiği bir ortamda, meydan okumaları göğüsleyebilecek bir eğitim ve bilgi birikimine sahip olma gayreti içinde olmuşlardır. Günümüzün İslam âlimi de Batı karşısında aynı tavrı sergileyebilecek donanıma sahip olarak yetişmelidir.

Yazının devamı için: http://www.dunyabizim.com/Manset/18835/gunumuzde-islam-limi-nasil-yetisir.html