Milli Mücadele döneminde tüm Ortodoksların lideri olan patriğin tavrı ne olmuştu, bu dönemde neler yaşanmıştı? Ramazan Erhan Güllü'nün 'Patrik Meletios Metaksakis ve İstanbul Rum /Ortodoks Patrikhanesi' adlı kitabı bu konuda bizi aydınlatıyor. Sedat Palut yazdı.
Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesiyle artık Ortodoksluğun bayrağı Osmanlı Devleti’nin kanatları altında dalgalanmaya başlamıştı. Fatih, dönemin patriği Gennadios’u Ortodokslar üzerinde hem dini hem de siyasi otorite haline getirmiş, ayrıca patriği makam olarak sadrazam seviyesine yükseltmişti. Fatih’in patrikhaneye dini ve idari alanlarda özerklik anlamına gelecek bazı imtiyazlar verdiği söylenir. Fatih böylelikle Hristiyan dünyasının diğer yarısını kontrol altında tutabilme imkanına sahipti.
Fatih ve ondan sonra gelen padişahların patrikhaneden beklentisi devlete sadakatti. Zira patrikhanenin elinde tüm Rum okulları mevcuttu ve devlet bu okulların müfredatına karışamıyordu. Bu okullarda yetişen Rum öğrencilerin farklı görüşlerde olması devletin aleyhine bir durumu ortaya çıkarabilirdi.
Fransız İhtilali’yle yayılan milliyetçilik dalgasından Rumlar da XIX. yüzyılın başında nasibini aldı. Tabi Rusların da desteğiyle… 1821’deki Mora İsyanı ile başlayan bağımsızlık çabası çok geçmeden Yunanistan lehine sonuçlandı. 1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı Rumlar da dahil olmak üzere diğer gayrimüslim unsurları daha da milliyetçi yaptı. Meşrutiyet döneminde Rumların, Patrikhane öncülüğünde orta yolu takip ettiği ve kısmen de olsa Osmanlıcılık ideolojisini benimsediğini söyleyebiliriz. 1. Dünya Savaşı’nda Patrik Yermanos “kendince ılımlı bir siyaset izleyerek hükümet ve Rum Cemaati arasındaki ilişkileri düzeltebilmek için uğraşmıştı. Bu yüzden Rum milliyetçileri tarafından da sürekli, hükümetin adamı olmak ve İttihatçıların politikalarına geriden destek vermekle suçlanacaktı.” (S.59) 1911-1912, Balkan Savaşlarının ardından, Osmanlı Devleti ve Yunanistan iki toplum arasında mübadele düşünse de çıkan dünya savaşı bunun gerçekleşmesini engellemiştir.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.