Diğer bir deyişle mutfakta bir şeyler pişiyor. Özellikle üç konuya dikkat çekeceğim ancak önce bazı hususların altını çizmem gerekiyor.
CIA Başkanı W. Burns’ün Foreing Affairs’te yayımlanan, “Ortadoğu’yu bu kadar karmaşık görmedim” mesajı içeren analizi bir hayli tartışıldı ama orada atlanan önemli bir detay daha vardı. Alıntılayalım: “Soğuk Savaş sonrası dönem Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgaliyle kesin olarak sona erdi.”
Yani, CIA Başkanı tek kutuplu düzenin çöktüğünü resmen ilan ediyor. Bir dönemin kapandığını vurguluyor ancak nasıl bir dönemin başladığını söylemiyor. Adı konmamış yeni bir dönem bu. Çok kutuplu, parçalı, geçişken, çıkar temelli ittifaklara kapı aralayan özellikleri öne çıkıyor. Kurumları, kuralları ve çerçevesi henüz net değil. Bu yüzden bu kaotik bir yapı, çatışma ve gerilim üretme potansiyeli taşıyor.
GAZZE REÇETESİ ANKARA’DAN
Yeni sürecin ilk iki büyük sınavı Ukrayna savaşı ve İsrail kaynaklı bölgesel krizdi. Türk devlet aklının bu iki krize yaklaşımı bundan sonra izleyeceği stratejiyle ilgili önemli ipuçları içeriyor. Ukrayna savaşı başladığında Ankara, “Batı kampında yer al” baskısına direndi, kendi oyun planını kurdu. Ukrayna ve Rusya ile diyaloğunu korudu ve bu serinkanlı-uzun vadeli yaklaşımın meyvelerini topladı. Bu, aynı zamanda “Ben hiçbir kampa körü körüne bağlı kalmam” mesajıydı.
Türk diplomasisinin Gazze’de yaşanan krizi ele alışı ise paradigma belirleyici özelliktedir. Ankara ilk günden sorunu analiz etmiş ve çıkış yoluyla ilgili reçeteyi ortaya koymuştur. İlk gün dile getirilen ateşkes, insani yardım talepleri, barış için iki devletli çözüm şartı, garantörlük sistemi ve Temas Grubu girişimleri sürece neredeyse yön vermiştir.
Yazmıştım: Mevcut durumda Arap dünyasının -ve hatta ABD’nin- bölgesel barış için iki devletli çözüm noktasına gelmesi, bunun bir şart olarak ortaya konması göstergedir (Blinken Ziyaretinden Notlar, Ocak 2024). Hamas’ın barış için aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı ülkelerin garantör olmasını istemesi keza öyle. Amerikalılar, Türkiye’nin girişimleriyle kurulan Temas Grubu’nun Gazze ile ilgili “üstlenici rol” oynamasını istiyor. Bu da bir başka göstergedir. O halde gelişmeler -Netanyahu’nun vahşi saldırılarına rağmen- Ankara’nın ilk başta işaret ettiği rotaya oturuyor. Türk devlet aklı yaşananları analiz etme ve politika üretmedeki kapasitesini ortaya koyuyor.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.