Maryam Madjidi’nin Marx ve Oyuncak Bebek adlı romanı, zorunlu bir göçün ardından bir insanın değişimine tanıklık etmek, psikolojisini okumak ve insanın kendisine yabancılaşması üzerine düşünmek isteyenler için önemli bir roman. Sedat Palut yazdı.
Aylar önce “Arşivden Sonra” adlı program kapsamında Yunan tarihçi Stavros Anestidis Türkiye’ye gelmiş ve nüfus mübadelesi sonrasında hem Türkiye hem de Yunanistan’daki göçmenlerin hikâyelerini paylaşmıştı dinleyicilerle. Mübadele ile binlerce Rum asırlarca kök saldıkları bu topraklardan gönderilmiş ve Yunanistan’daki Türklerle yer değiştirmişlerdi. Anestidis, Yunanistan’a giden Rumların sosyo-ekonomik sıkıntılar yaşamakla birlikte Türk gibi algılandığını ve toplumdan dışlandığını paylaştı. Hatta yıllar sonra Anadolu’ya ata topraklarını ziyarete gelen bir Rum’un anılarını aktardı. Hikâyede iki komşumuz var. Birisi Türk diğeri Rum. Türk olan, komşusu Rum’dan iş için bir kürek alıyor; fakat nüfus mübadelesi gerçekleştiği için Türk küreğin parasını ödeyemiyor. Ama küreğin parasını da saklamış. Rum yıllar sonra ziyarete geldiğinde Türk küreğin parasını vermeye çalışıyor ama komşusu almıyor. Türk, en sonunda “Bu bizim dinimizde helal olmaz,” diyor. Rum da “Helal olsun komşu,” diyor.
Basit gibi görünen bu hikâye iki derin dostluğun hayata yansımasıdır aslında. Zira insan kendi ülkesini terk ettiğinde ve terk etmek zorunda olduğunda yaşadıklarını ve hikâyelerini de yanında götürüyor. Aklının bir köşesi hep geçmişte kalıyor. Günlük hayatın belleği geçmişin izlerini takip ediyor.
Yakın zamanda bu düşünceleri bana hatırlatan bir roman okudum. Romanın adı Marx ve Oyuncak Bebek. Profil Yayınları’ndan çıkan bu otobiyografik romanı İranlı yazar Maryam Madjidi yazmış. Fransızca yazılan bu ilk roman prestijli ödüllerden Goncourt ödülünü almış.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.